Bạn có thường xuyên chìm trong lo âu, trăn trở về vô vàn vấn đề, dù là những việc nhỏ nhặt nhất? Nỗi lo dai dẳng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn có thể là dấu hiệu của chứng Rối loạn lo âu lan tỏa.

Không như căng thẳng nhất thời, sự lo âu bệnh lý này xuất hiện dai dẳng, ảnh hưởng đến chức năng tâm lý và xã hội. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu được rối loạn lo âu lan tỏa là gì, các triệu chứng rối loạn lo âu lan tỏa cũng như phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Rối loạn lo âu lan tỏa là gì?

Rối loạn lo âu lan tỏa (tiếng Anh là Generalized Anxiety Disorder – GAD) là một dạng rối loạn tâm lý khiến người bệnh lo lắng quá mức về nhiều vấn đề trong cuộc sống. Lo lắng là điều bình thường. Ai cũng có lúc lo lắng về sức khỏe, tiền bạc, gia đình hoặc công việc.

Tuy nhiên, nếu bạn luôn lo lắng và mong đợi điều tồi tệ nhất thì đây là điều không bình thường. Nếu tình trạng này xảy ra mỗi ngày và kéo dài trên 6 tháng thì rất có thể bạn mắc GAD.

Nguyên nhân gây rối loạn lo âu lan tỏa

Nguyên nhân của GAD cho đến nay vẫn còn chưa được thống nhất. Nhìn chung, có thể khẳng định chứng rối loạn tâm lý này liên quan đến nhiều yếu tố, như di truyền, môi trường, sinh lý và tâm lý. Một số yếu tố có thể tăng nguy cơ mắc GAD, gồm:

Khó khăn trong việc kiểm soát căng thẳng bên trong: Khi bạn không thể kiểm soát được những lo lắng, phiền muộn, hay suy nghĩ tiêu cực của bản thân, chúng có thể tích tụ và dẫn đến GAD.
Di truyền: GAD có thể liên quan đến di truyền, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa hiểu rõ tại sao một số người trong gia đình mắc bệnh còn một số khác thì không.
Rối loạn hoạt động não bộ: Nghiên cứu cho thấy hoạt động của các vùng não bộ liên quan đến sợ hãi và lo lắng có thể liên quan đến rối loạn lo âu lan tỏa.
Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc hoặc chất kích thích có thể gây ra các triệu chứng của GAD.
Các vấn đề về sức khỏe: Bệnh lý cường giáp hoặc các bệnh lý khác làm tăng hormone cũng có thể khiến cơ thể dễ kích động và làm trầm trọng thêm tình trạng lo âu.
Căng thẳng kéo dài: Áp lực gia đình, môi trường, hoặc các bệnh mạn tính có thể là yếu tố khởi phát hoặc làm nặng thêm các triệu chứng của GAD.

Triệu chứng rối loạn lo âu lan tỏa

Về mặt tâm lý

Khó tập trung, hay quên, hay lơ đễnh
Khó quyết định, hay do dự, hay thay đổi ý kiến
Khó thư giãn, hay căng thẳng, hay bực dọc
Sợ hãi, hoảng loạn, hay tránh né các tình huống gây lo âu
Tự ti về bản thân, nhút nhát, hay xấu hổ
Buồn rầu, chán nản, hay mất hy vọng

Về mặt thể chất

Lo lắng quá mức cũng có thể gây ra các triệu chứng thể chất, như:

Mệt mỏi, suy nhược cơ thể, hay kiệt sức
Căng cơ, đau nhức cơ bắp, run rẩy, hay co giật
Đau đầu, đau bụng, tiêu chảy, hay táo bón
Đổ mồ hôi, nóng bừng mặt, hay da nổi gân
Khó thở, đau ngực, tim đập nhanh, hay huyết áp tăng
Chóng mặt, hoa mắt, hay bị ngất
Khô miệng, khó nuốt, hay đau họng
Khó ngủ, ngủ không sâu, hay mơ ác mộng.

Phân biệt GAD với các rối loạn tâm lý khác

Rối loạn lo âu lan tỏa có các biểu hiện giống như rối loạn hoảng sợ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế và các hình thức lo âu khác. Tuy nhiên, thực tế, chúng là những tình trạng khác nhau.

Những người mắc chứng rối loạn lo âu lan tỏa có thể bị căng thẳng, sợ hãi hoặc hoang tưởng quá mức hoặc không thực tế. Đặc biệt, nỗi lo của những người bị rối loạn lo âu lan tỏa có thể thay đổi theo thời gian và không có điểm chung cụ thể nào.

Trong khi đó, những chứng rối loạn khác thường có tác nhân cụ thể hơn nhiều. Ví dụ, người bị rối loạn hoảng loạn dễ rơi vào những cơn hoảng loạn bất ngờ, và họ luôn tìm cách tránh né những địa điểm hay tình huống có thể gây ra cơn hoảng loạn.

Lo lắng của họ thường có nguyên nhân cụ thể, và có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế thì sẽ có những ý nghĩ, hình ảnh, hay thói quen ám ảnh, và cố gắng giảm bớt lo lắng bằng cách buộc bản thân thực hiện những hành vi nhất định.

Lo lắng của họ thường liên quan đến một số chủ đề nhất định, như sạch sẽ, sắp xếp, hay kiểm soát. Người bị rối loạn ám ảnh sợ xã hội sẽ sợ bị phán xét, chỉ trích, hay xấu hổ ở nơi công cộng, và tránh né các tình huống giao tiếp, thuyết trình, hay biểu diễn.

Làm gì khi nghi ngờ bị GAD?

Nếu bạn nghi ngờ mình bị GAD, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý sớm nhất có thể. Việc này sẽ giúp bạn được chẩn đoán chính xác, và nhận được các phương pháp điều trị phù hợp.

Để chẩn đoán GAD, chuyên gia tâm lý cần phỏng vấn sâu, đánh giá tâm lý, hay sử dụng các bảng câu hỏi tiêu chuẩn. Người không có chuyên môn nên tránh tự chẩn đoán, chữa trị.

Hiện nay, có hai hướng điều trị rối loạn lo âu lan tỏa như sau:

Liệu pháp tâm lý: Đây là phương pháp điều trị chủ yếu và được khuyến khích cho người bị GAD. Liệu pháp tâm lý giúp người bệnh nhận thức được nguồn gốc, mức độ, và cách thức của lo lắng, và học cách kiểm soát, giảm bớt, và đối phó với lo lắng.
Sử dụng thuốc: Đây là phương pháp điều trị bổ sung và được sử dụng kết hợp với liệu pháp tâm lý. Sử dụng thuốc có thể giúp giảm bớt các triệu chứng thể chất và tâm lý và tăng cường hiệu quả của các liệu pháp tâm lý. Tuy nhiên, thuốc cũng có nhiều tác dụng phụ không hề nhẹ, và không phải ai cũng phản ứng tốt với thuốc. Do đó, việc sử dụng thuốc cần có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ tâm thần.

Phòng ngừa rối loạn lo âu lan tỏa

Bên cạnh việc điều trị chuyên nghiệp, người mắc rối loạn lo âu lan tỏa cũng có thể tự giúp bản thân bằng cách:

Duy trì lối sống lành mạnh: ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên, ăn uống khoa học.
Học cách giải tỏa căng thẳng: thiền, yoga, nghe nhạc, tập thở.
Tránh sử dụng chất kích thích: cà phê, rượu bia, thuốc lá.
Chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý.

Đây cũng là những cách để chăm sóc sức khỏe tâm thần, giúp hạn chế nguy cơ mắc phải các chứng rối loạn tâm lý nói chung.

Hy vọng bài viết này sẽ giúp những ai đang gặp phải vấn đề về rối loạn lo âu lan tỏa có thêm kiến thức và giải pháp để nhanh chóng vượt qua giai đoạn khó khăn. Hãy nhớ rằng, bạn không đơn độc! Có rất nhiều người đã thành công trong việc điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống.