Trong những năm gần đây, sốt xuất huyết đang dần trở thành nỗi lo lớn của nhiều gia đình Việt Nam. Sự chuyển dịch nhanh chóng của virus Dengue từ chủng DEN-1 sang DEN-2 khiến số lượng ca bệnh tăng mạnh và mức độ nguy hiểm ngày càng cao hơn. Sốt xuất huyết không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh mà còn tạo ra nhiều hệ lụy đối với cộng đồng khi dịch bệnh có xu hướng bùng phát trên diện rộng.
Việc hiểu rõ về sốt xuất huyết, nguyên nhân, cách phòng ngừa cũng như các cảnh báo mới nhất sẽ giúp mỗi người chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình trước căn bệnh nguy hiểm này.
Vì sao sự thay đổi chủng virus Dengue lại làm gia tăng sốt xuất huyết?
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, với bốn tuýp huyết thanh chính bao gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Tại Việt Nam, trong nhiều năm qua, hai chủng phổ biến nhất là DEN-1 và DEN-2. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, chủng DEN-2 đang dần chiếm ưu thế với hơn 90% số ca mắc sốt xuất huyết được xác định nhiễm chủng này.
Sự dịch chuyển từ chủng DEN-1 sang DEN-2 không chỉ là sự thay đổi đơn thuần về mặt chủng loại mà còn kéo theo những nguy cơ tiềm ẩn về sức khỏe cộng đồng. Những người đã từng nhiễm chủng DEN-1 không có miễn dịch bảo vệ hoàn toàn trước DEN-2. Thậm chí, khi bị nhiễm lần hai với chủng DEN-2, nguy cơ xảy ra các biến chứng nguy hiểm như sốc sốt xuất huyết, suy đa cơ quan hay tổn thương gan có thể tăng cao hơn rất nhiều.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng độc lực của chủng DEN-2 mạnh hơn nhiều so với DEN-1, đặc biệt dễ gây ra tình trạng nặng ở trẻ em và người lớn có bệnh nền. Phản ứng miễn dịch chéo khi cơ thể tái nhiễm khiến tình trạng bệnh có thể tiến triển nhanh, gây khó khăn trong điều trị.
Không những thế, các triệu chứng sốt xuất huyết do DEN-2 cũng khá âm thầm, không đặc trưng như sốt cao, chảy máu cam, mắt đỏ ở DEN-1. Nhiều trường hợp chỉ xuất hiện những dấu hiệu mơ hồ như đau nhức cơ, đau khớp, ăn uống kém, gây khó khăn trong việc phát hiện và điều trị kịp thời.
Sốt xuất huyết – hiểm họa toàn cầu không chỉ riêng Việt Nam
Sốt xuất huyết không chỉ là vấn đề y tế của riêng Việt Nam mà còn là mối nguy toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 40% dân số thế giới, tương đương gần 3 tỷ người, đang sống tại các khu vực lưu hành dịch sốt xuất huyết. Trung bình mỗi năm, thế giới ghi nhận khoảng 50 – 80 triệu ca mắc, với hàng trăm nghìn ca sốt xuất huyết nặng và hơn 20.000 ca tử vong, phần lớn xảy ra ở trẻ em.
WHO đã xếp sốt xuất huyết vào nhóm 10 mối đe dọa sức khỏe hàng đầu toàn cầu vào năm 2019. Tình hình dịch bệnh ngày càng diễn biến phức tạp khi số ca mắc tăng nhanh theo từng năm. Năm 2023, thế giới ghi nhận 5,2 triệu ca, con số này đã tăng gấp gần ba lần vào năm 2024 với 14,9 triệu ca và dự báo sẽ tiếp tục tăng cao trong năm 2025.
Tại Việt Nam, sốt xuất huyết luôn là bệnh truyền nhiễm có số ca mắc đứng hàng đầu. Năm 2019, Việt Nam ghi nhận hơn 335.000 trường hợp mắc bệnh, chỉ đứng sau bệnh cúm. Đặc biệt, trong những năm gần đây, số ca tử vong do sốt xuất huyết có xu hướng gia tăng mặc dù ngành y tế đã áp dụng nhiều biện pháp can thiệp và điều trị.
Điều kiện thời tiết tại Việt Nam, nhất là sau mùa mưa, luôn tạo ra môi trường thuận lợi cho muỗi vằn phát triển mạnh mẽ. Nước đọng trong các vật dụng quanh nhà, hệ thống thoát nước không đồng bộ, cùng với quá trình đô thị hóa nhanh đã làm cho dịch bệnh sốt xuất huyết có khả năng bùng phát nhanh hơn và lan rộng hơn.
Sự giao thương, đi lại giữa các tỉnh thành cũng góp phần không nhỏ làm gia tăng tốc độ lây lan của sốt xuất huyết. Năm 2022, Việt Nam đã trải qua một đợt dịch lớn với hơn 370.000 ca, và các chuyên gia cảnh báo, nguy cơ dịch tái bùng phát trong năm 2025 là rất cao.
Những dấu hiệu cần lưu ý khi mắc sốt xuất huyết
Để hạn chế biến chứng nguy hiểm, mỗi người cần nắm rõ những dấu hiệu cảnh báo của sốt xuất huyết. Giai đoạn đầu bệnh thường khởi phát đột ngột với sốt cao liên tục từ 39 – 40 độ C, kèm theo các biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn hoặc nổi mẩn đỏ.
Sau giai đoạn sốt, bệnh có thể tiến triển nặng hơn với các triệu chứng báo hiệu nguy hiểm như chảy máu cam, xuất huyết dưới da, đau bụng dữ dội, nôn ói nhiều, tiểu ít, tay chân lạnh hoặc vật vã. Đặc biệt, đối với chủng DEN-2, nhiều bệnh nhân chỉ có các triệu chứng mơ hồ, dễ bỏ qua “thời điểm vàng” điều trị trong 72 giờ đầu.
Khi phát hiện bản thân hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ sốt xuất huyết, việc đến cơ sở y tế kịp thời để được thăm khám là vô cùng cần thiết. Việc chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng như sốc sốt xuất huyết, suy gan, suy thận hoặc thậm chí tử vong.
Vắc xin – Lá chắn hiệu quả trong phòng ngừa sốt xuất huyết
Một trong những biện pháp chủ động phòng ngừa sốt xuất huyết hiệu quả nhất hiện nay chính là tiêm vắc xin. Vắc xin sốt xuất huyết đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép lưu hành và tiêm chủng rộng rãi với lịch trình hai mũi tiêm, cách nhau ba tháng.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vắc xin sốt xuất huyết có hiệu quả bảo vệ hơn 80% và giảm tới hơn 90% nguy cơ nhập viện. Đây là bước tiến quan trọng giúp giảm tải cho hệ thống y tế cũng như giảm tỷ lệ bệnh nặng, tử vong.
Đặc biệt, các chị em trong độ tuổi sinh sản nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết trước khi mang thai để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và con. Việc tiêm chủng giúp giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm trong thai kỳ cũng như hạn chế nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng.
Phòng tránh sốt xuất huyết hiệu quả từ những thói quen đơn giản
Bên cạnh tiêm vắc xin, thay đổi thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa sốt xuất huyết. Hãy luôn dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, dọn dẹp các khu vực chứa nước đọng, lật úp các vật dụng có thể tích nước như chai lọ, thùng phi, chậu hoa.
Sử dụng mùng khi ngủ, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi, vợt muỗi, tinh dầu đuổi muỗi,… cũng là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả. Đặc biệt, hãy lưu ý tránh ra ngoài vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối, thời điểm muỗi vằn hoạt động mạnh.
Các gia đình có trẻ nhỏ nên theo dõi sức khỏe con thường xuyên, đặc biệt khi vào mùa cao điểm của sốt xuất huyết. Việc phát hiện kịp thời các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng và đảm bảo an toàn tính mạng.
Sốt xuất huyết không chỉ là căn bệnh phổ biến mà còn là hiểm họa sức khỏe đang hiện hữu ở khắp nơi. Với sự gia tăng mạnh mẽ của chủng DEN-2 và các yếu tố môi trường thuận lợi cho muỗi sinh sôi, sốt xuất huyết có thể bùng phát bất kỳ lúc nào nếu chúng ta chủ quan.
Bạn hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của mình và gia đình bằng cách tiêm vắc xin đầy đủ, phòng tránh muỗi đốt và giữ gìn môi trường sống sạch sẽ. Đừng để sốt xuất huyết trở thành mối nguy hiểm âm thầm. Sức khỏe của bạn luôn nằm trong tay chính mình!
