Với những bà mẹ trẻ lần đầu tiên có con đều cảm thấy lo sợ khi thấy hiện tượng nôn trớ ở trẻ sơ sinh. Tâm lý chung của các mẹ đều lo rằng nó có gây nguy hiểm gì cho trẻ hay không? Trong bài viết sau đây Mẹ và Con sẽ giúp giải mã hiện tượng này và gợi ý một số biện pháp để giúp các mẹ chăm sóc khi trẻ nôn trớ hiệu quả nhé.
Nôn trớ ở trẻ sơ sinh là gì ?
Nôn trớ ở trẻ sơ sinh là hiện tượng mẹ hay gặp khi chăm sóc trẻ trong giai đoạn một vài tuần đầu sau sinh và khi bé vặn người hoặc sau khi ăn xong. Các mẹ cần phân biệt rõ hiện tượng nôn và trớ là hai hiện tượng hoàn toàn khác nhau.
Hiện tượng nôn là sự tống xuất gắng sức toàn bộ hay một phần các vật chất chứa trong dạ dày ra ngoài nhờ vào sự co bóp của dạ dày phối hợp với sự co thắt của cơ bụng. Nôn được xem là một phản xạ bảo vệ cơ thể và có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lí khác nhau. Đôi khi đi kèm biểu hiện nôn trớ là một vài triệu chứng như sốt, tiêu chảy.
Tuy nhiên, trớ lại là hiện tượng trào ngược dạ dày qua hầu họng lên miệng hoặc là từ miệng ra ngoài một số ít. Trớ đơn thuần chỉ do sự co bóp của dạ dày và thường đi kèm với hiện tượng ợ hơi. Trớ rất hay gặp ở trẻ sơ sinh và đặc biệt sau khi bú sữa mẹ.
Nguyên nhân nôn trớ ở trẻ sơ sinh
Do sai lầm về ăn uống và chăm sóc
- Cho trẻ ăn quá nhiều hoặc bú quá no
- Đặt trẻ nằm ngay sau khi ăn no
- Quấn tã chăn quá chặt hay băng rốn chặt
- Bú mẹ không đúng tư thế hoặc bú bình chưa đúng cách, làm trẻ nuốt nhiều khí vào gây nôn trớ
Khi bé bị bệnh nội khoa
- Các bệnh về đường tiêu hóa: tiêu chảy, chậm nhu động ruột
- Viêm đường hô hấp trên
- Bệnh nhiễm trùng thần kinh: Viêm màng não mủ
Khi bé bị bệnh ngoại khoa
- Nôn do dị tật đường tiêu hóa: hẹp phì đại môn vị, hẹp tá tràng bẩm sinh, teo thực quản: thường nôn ngay trong những ngày đầu mới sinh
- Nôn do tắc ruột, xoắn ruột: thường kèm theo nhiễm trùng toàn thân, bụng chướng, bí trung đại tiện, đi ngoài phân có máu, dịch dạ dày nâu đen
Làm gì khi gặp tình trạng nôn trớ ở trẻ sơ sinh?
Ngay khi trẻ nôn trớ, mẹ nên nghiêng đầu trẻ sang một bên để bé không bị sặc chất nôn. Sau đó nhanh chóng làm sạch miệng, họng và mũi trẻ. Lưu ý là miệng trước mũi sau bằng cách hút hoặc quấn khăn gạc vào ngón tay để thấm hết chất nôn.
Vỗ nhẹ hai bên lưng để trấn an trẻ, cũng giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại ra ngoài. Lau cổ và người của trẻ bằng nước ấm rồi thay đồ cho trẻ.
Khi đã hết cơn nôn, mẹ lấy nước ấm hoặc ORS (oresol) bón từng thìa nhỏ cho trẻ. Đợi một lúc sau mới cho trẻ bú mẹ hoặc bú bình từ từ và dỗ nhẹ để giúp trẻ ngủ.
Tuy nhiên, mẹ không tự ý dùng thuốc chống nôn khi chưa có ý kiến của bác sĩ và tích cực theo dõi dấu hiệu nôn trớ tiếp theo.
Xử lý khi trẻ bị sặc chất nôn trớ
Khi trẻ bị sặc chất nôn trớ, mẹ đừng dùng tay móc chất nôn, mà phải làm ngay nghiệm pháp Heimlich để giúp bé tống chất nôn ra. Sau khi trẻ nôn trớ xong, nếu bé biểu hiện còn mệt phải đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất
Phương pháp Heimlich vỗ lưng:
- Đỡ trẻ nằm sấp bằng một tay của người cấp cứu
- Dùng một tay đỡ và nâng đầu và để cổ trẻ thấp hơn phần thân
- Dùng tay kia vỗ 5 cái vào khoảng giữa 2 bả vai trẻ
Phương pháp Heimlich ấn ngực
- Đỡ trẻ nằm ngửa trên một tay của người cấp cứu
- Đỡ đầu và cổ trẻ thấp hơn thân trẻ
- Hút sạch sữa trào ra ở vùng mũi và họng (nếu có)
- Dùng 2 ngón tay của bàn tay còn lại ấn mạnh ở vùng giữa dưới ức 5 lần
- Sau khi làm thì xem lại trẻ một lần nữa, có thể kết hợp vỗ lưng – ấn ngực để giúp tống nhanh chất nôn ra ngoài.
Các biện pháp ngăn ngừa và chăm sóc trẻ bị nôn trớ
Nếu nôn trớ vật lý nghĩa là xuất phát từ sai lầm trong việc ăn uống hoặc chăm sóc chưa đúng cách, thì chỉ cần điều chỉnh lại chế độ ăn uống và chăm sóc cũng như theo dõi thêm tại nhà. Tuy nhiên nếu là nôn trớ bệnh lý bố mẹ cần tìm ra nguyên nhân và nhanh chóng đưa đến các cơ sở y tế để được can thiệp kịp thời.
Cho trẻ bú đúng cách
Dựa vào cấu tạo và vị trí của dạ dày, các mẹ nên cho bé bú bên trái trước vì lúc này lượng dịch dạ dày còn ít. Sau đó khi bé đã chứa đủ nhiều sữa thì nên chuyển sang cho bé bú bên phải vì bé cần nằm nghiêng bên trái. Nếu cho trẻ bú theo cách này thì bé sẽ dễ dàng ăn sữa thật lâu mà không lo trào ngược dạ dày.
Khi đang bú, nếu trẻ có biểu hiện quấy khóc thì hãy dừng lại để tránh việc bé bị sặc. Ngoài ra, các mẹ không nên cho trẻ bú quá nhiều trong một lần mà cần chia làm nhiều bữa, mỗi bữa cách nhau khoảng 2-4 giờ.
Giữ đúng tư thế sau khi bú
Sau khi bú xong, mẹ cần để đầu của bé ở vị trí cao khoảng 15-20 phút và không cho trẻ nằm ngay lập tức để tránh tình trạng nôn trớ ở trẻ sơ sinh Vỗ nhẹ lưng để đẩy không khí từ dạ dày ra ngoài bằng đường ợ hơi.
Nới lỏng quần áo
Quần áo, tã quá chặt khiến cho thành bụng và dạ dày bị chèn ép, dễ gây nên tình trạng nôn trớ ở trẻ sơ sinh hơn. Do đó, mẹ nên nới lỏng quần áo của trẻ, mặc quần áo rộng rãi càng thoáng càng tốt, đặc biệt là vùng quanh bụng.
Nói “không” với khói thuốc
Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá còn khiến trẻ tiết axit trong dạ dày nhiều hơn. Vì vậy, mẹ cố gắng hạn chế, không cho bé tiếp xúc với môi trường khói thuốc lá để bảo vệ hệ tiêu hóa của con.
Tình trạng nôn trớ ở trẻ sơ sinh là chuyện không hiếm gặp. Tuy nhiên, các mẹ vẫn cần lưu ý kỹ những biểu hiện của khi trẻ nôn trớ để nếu có bất thường thì hãy đem bé đến những cơ sở y tế để có biện pháp can thiệp kịp thời.
