Việc tiêm phòng dịch bệnh vốn không còn xa lạ, nhất là trong mùa dịch bệnh COVID-19 hoành hành khắp nơi trên thế giới. Từ đó, chúng ta cũng nhận thấy rằng, việc chuẩn bị cho các bé một hệ miễn dịch vững vàng ngay từ những ngày đầu tiên là một điều hết sức cần thiết.

Tiêm gì và tiêm thế nào luôn là vấn đề vò đầu bứt tai của bao ông bố bà mẹ, Tạp chí Mẹ và Con sẽ giúp bạn tìm hiểu về vaccine 6 trong 1 – một giải pháp cho bài toán “chích gì cho con” của bạn.

Vaccine 6 trong 1 là gì?

Đây là loại vaccine đa giá, nói cách khác là vaccine dạng phối hợp. Tiêm một mũi là bao gồm nhiều loại tác dụng cùng một lúc.

Trong đó bao gồm 6 bệnh truyền nhiễm:

Vi khuẩn bạch hầu (Corynebacterium diphtheriae)
Virus viêm gan B (HBV)
Virus bại liệt (Poliovirus)
Trực khuẩn uốn ván (Clostridium tetani)
Virus gây bệnh ho gà (Bordetella pertussis)
Vi khuẩn Hib – Haemophilus influenzae type B (“kẻ đứng sau” các bệnh viêm phổi, viêm màng não ở trẻ em).

Dạng thuốc chủng ngừa này bạn có thể đã bắt gặp một loại tương tự trong Chương trình Tiêm chủng Quốc gia đó là mũi vaccine 5 trong 1 như Quinvaxem (không có virus bại liệt) hay Pentaxim (không có HBV).

Tuy nhiên, vaccine 6 trong 1 có 3 điểm khác biệt

Vaccine 6 trong 1 sử dụng trong chương trình tiêm dịch vụ
Sử dụng kháng nguyên của ho gà vô bào thay vì nguyên trạng tế bào như trong dòng thuốc 5 trong 1. Thành quả cho ra một loại thuốc chủng ngừa có ít tác dụng phụ hơn
Vì là 6 trong 1 nên bạn có thể giảm số mũi tiêm trong lịch tiêm chủng mở rộng cho bé

Dạng lưu hành tại Việt Nam

Tại Việt Nam có 2 dòng thuốc chủng ngừa đa giá 6 trong 1 hiện đang lưu hành có tên là Infanrix Hexa (Bỉ) và Hexaxim (Pháp).

Vaccine 6 trong 1 Infanrix hexa

Đây là loại vaccine được bào chế tương đối đặc biệt với 2 thành phần đóng gói riêng biệt, bao gồm 1 ống bột chứa Hib dạng đông khô, và 1 huyền dịch chứa các chủng còn lại.

Trước khi tiêm sẽ cần pha trộn 2 thành phần này lại với nhau gọi là hoàn nguyên vaccine.

Thành phần kháng nguyên ho gà của loại thuốc Infanrix hexa gồm 3 thành phần:

Độc tố ho gà (PT)
Yếu tố ngưng kết hồng cầu dạng sợi (FHA)
Pertactin (PRN)

Vaccine 6 trong 1 Hexaxim

Hexaxim được bào chế ở dạng một hỗn dịch đã pha sẵn và chứa trong ống bơm tiêm. Việc chuẩn bị này thuận tiện hơn cũng như đảm bảo được liều lượng chính xác cho mỗi lần tiêm.

Thành phần kháng nguyên ho gà của Hexaxim chỉ chứa 2 thành phần là:

Độc tố ho gà (PT)
Yếu tố ngưng kết hồng cầu dạng sợi (FHA)

Thành phần nào có trong vaccine 6 trong 1?

Ngoài thành phần chính của một vaccine là các kháng nguyên của 6 loại bệnh truyền nhiễm ra, thuốc tiêm ngừa còn chứa một số các thành phần khác mà có lẽ bố mẹ sẽ quan tâm do những tác động lên độ an toàn của những chất này.

Các thành phần đi kèm của vaccine 6 trong 1 cụ thể là:

Muối Natri Clorua (cấu trúc giống phân tử muối ăn)
Nhôm (Al) – Có vai trò bổ sung và kéo dài các đáp ứng của cơ thể với vaccine
Đường Lactose hoặc môi trường M199 – Cả hai có vai trò chất ổn định môi trường chứa vaccine. M199 chứa các thành phần gồm các axit amin, vitamin và khoáng chất.

Một số thành phần sau đây cũng có thể có trong vaccine 6 trong 1:

Formaldehyde – Chất có tác dụng giữ các loại virus được chuẩn bị trong vaccine ở trạng thái bất hoạt
Một số loại protein từ nấm men – Có vai trò phát triển và dinh dưỡng virus viêm gan B trong vaccine
Một lượng thuốc kháng sinh (như neomycin và polymyxin) – thêm vào với trò được sử dụng để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, tránh nhiễm độc thuốc.

Cách hoạt động của Vaccine

Khi vaccine 6 trong 1 đi vào cơ thể, một lượng kháng nguyên được đưa vào máu và di chuyển trong các động mạch.

Khi các tế bào của lực lượng miễn dịch tiếp nhận những kháng nguyên “lạ” này, chúng sẽ bắt đầu hình thành phản ứng tương tự như khi cơ thể đang nhiễm những loại bệnh này. Tuy nhiên các phản ứng này cần được nhắc lại theo đúng lịch trình để duy trì chất lượng và độ “mạnh” của hệ miễn dịch trước khi rời thao trường để vào chiến trường.

Độ tuổi trẻ được tiêm vaccine 6 trong 1

Ho gà, bạch hầu, bại liệt,… đều gây ra những rối loạn khó lường mà lại ưa thích tấn công vào lứa tuổi yếu của con trẻ. Vì thế Thông tư số 38/2017/TT-BYT ngày 17/10/2017 của Bộ Y Tế cũng nhấn mạnh việc dùng vaccine như tấm khiên bảo vệ các thiên thần nhỏ.

Trong đó cụ thể là khi các bé 8 tuần tuổi thì sẽ được chủng ngừa các nhóm bệnh truyền nhiễm như bại liệt, ho gà, Hib, HBV… trong các vaccine nhiều mũi trong một.

Khi nào nên đưa trẻ đi tiêm vaccine 6 trong 1?

Liệu trình tiêm ngừa 6 bệnh với mũi vaccine đa giá được khuyến cáo thực hiện với 4 mũi tiêm.

3 mũi đầu tiên có mốc thời gian dễ nhớ là tháng thứ 2 thứ 3 và thứ 4 sau khi con cất tiếng khóc chào đời. Mỗi mũi cách nhau 1 tháng.
Mũi thứ 4 được nhắc lại lúc trẻ 18 tháng tuổi và không được quá 24 tháng (nghĩa là không quá 2 tuổi là phải tiêm xong)

Trẻ nào không nên tiêm vaccine 6 trong 1?

Phần đông trẻ sơ sinh đều không có chống chỉ định với loại thuốc chủng ngừa 6 trong 1 này. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp sẽ được trì hoãn hoặc các bác sĩ sẽ tư vấn để thay đổi loại thuốc để phù hợp với trẻ hơn, có thể kể đến là:

Trẻ bị dị ứng hay quá mẫn với bất kỳ thành phần nào của thuốc chủng ngừa
Trẻ trong tình trạng không ổn định tại thời điểm chuẩn bị tiêm như sốt, có bệnh khác đang được điều trị…
Trẻ có các rối loạn về động kinh chưa ổn định hay co giật do sốt sẽ được tham vấn với các bác sĩ nhi khoa để có sự chuẩn bị tốt hơn

Theo dõi sau khi tiêm vaccine 6 trong 1

Khi đưa bất kỳ một thuốc hệ miễn dịch nào vào người, cơ thể sẽ lập tức ra “thao trường” và luyện tập ngay, điều này khiến trẻ sẽ có một số biểu hiện ra ngoài. Đâu là biểu hiện bình thường, đâu là điều đáng lo ngại?

Những phản ứng hay gặp sau khi tiêm

Các phản ứng này xảy ra ở một số ít trẻ, nhưng thường chỉ là những biểu hiện thoáng qua và sẽ hết trong một thời gian ngắn sau tiêm.

Một số phản ứng sau tiêm vaccine phổ biến là:

Nôn ói
Cáu bẳn, dễ quấy
Trẻ ăn không ngon miệng
Da trẻ tại chỗ tiêm sẽ sưng đỏ, đau, tình trạng này có thể kèm theo sốt. Hiện tượng này thường sẽ dễ gặp ở mũi thứ 2 và thứ 3 hơn các mũi khác.
Ngoài ra trẻ có thể có rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy

Phản ứng phản vệ sau tiêm vaccine 6 trong 1

Bất kỳ loại thuốc nào từ thuốc viên đến thuốc chích, từ miếng dán đến khí dung thì đều có thể gây ra phản ứng phản vệ. Bạn sẽ dễ biết phản ứng này với tên khác là sốc phản vệ.

Phản vệ là tình trạng dị ứng của cơ thể với thành phần của thuốc, phản ứng này tùy từng người có thể từ nhẹ, vừa phải hoặc nặng đến cấp độ nguy hiểm.

Ngay sau tiêm, các bác sĩ sẽ dặn dò bạn giữ trẻ ngồi lại trong ít lâu và các dấu nguy hiểm cần theo dõi trong 24 giờ đầu tiên. Phản ứng phản vệ này có thể biểu hiện ở mề đay trên da, biểu hiện rối loạn tiêu hóa và các vấn đề nặng hơn ở hệ hô hấp và tim mạch.

Phản ứng phản vệ mức độ nghiêm trọng có thể điều trị với thuốc adrenalin dạng tiêm. Thuốc này luôn được chuẩn bị kỹ lưỡng ở các điểm tiêm và bất kỳ phòng khám hay bệnh viện nào. Nhưng bố mẹ đừng vì vậy mà chủ quan, hãy theo dõi trẻ thật sát để kịp thời xử lý nhé.

Tiêm chủng là một trong những lá chắn quan trọng cho con trước những hiểm nguy rình rập. Bên cạnh việc chủng ngừa đúng lúc, bố mẹ còn có thể giúp con tăng cường hệ miễn dịch bằng thực phẩm, và vận động thể dục phù hợp với những trẻ lớn hơn nữa đấy. Hãy cùng con chuẩn bị để luôn khỏe mạnh, nhất là trong mùa dịch nhé!