Nếu một bé trai lớn lên trong gia đình vắng bóng đàn ông, chỉ sống với mẹ và các chị thì chính cách cư xử mềm mỏng, nhẹ nhàng, tình cảm theo kiểu “con gái” có thể sẽ ảnh hưởng không ít đến trẻ. Tương tự, nếu bạn cứ để con gái mình lớn lên trong môi trường chơi toàn với nhóm bạn trai, rượt bắt, đá banh, thì dần dần, trẻ dễ “nhiễm” và thích mái đầu gọn gàng, cách cư xử “hùng hổ” như những bạn trai trẻ chơi cùng từ nhỏ. Để con không “lệch giới” một cách tréo ngoe chỉ vì ngoại cảnh tác động (chứ không phải trường hợp bẩm sinh) như thế, cha mẹ cũng cần chú ý một số điều.
1. Định hướng sớm “bé trai” và “bé gái” cho con
Theo nhiều nghiên cứu về tâm lý học trên thế giới, từ 18 – 30 tháng tuổi, đa số bé trai đã biết mình sẽ trở thành con trai và bé gái trở thành con gái. Bé ý thức được mình giống ba hay giống mẹ từ lúc này. Chính vì vậy, bạn cần giúp trẻ “biết” mình thuộc giới tính nào từ thật sớm, bằng những việc làm giản đơn, như:
– Cho bé gái mặc áo đầm, thường chọn màu hồng, đỏ, vàng, họa tiết trên áo có thể là bông hoa, các con vật đáng yêu, nếu được bạn nên cho con để tóc dài hơn, kết nơ, cài băng đô.
– Cho bé trai mặc quần ngắn, áo thun, họa tiết trên áo có thể chọn những hình mạnh mẽ như siêu nhân. Áo quần bé trai có màu sắc đơn giản và “trầm” hơn bé gái như nâu, đen, xanh dương… Tóc bé trai cắt ngắn, cho con đội những chiếc mũ kết “nam tính”, phù hợp với con.
– Tuyệt đối không tận dụng quần áo cũ của anh chị bé (khác giới) để tiết kiệm. Ví dụ không cho bé gái mặc quần áo cũ của anh trai chỉ với ý nghĩ con còn nhỏ, có biết gì đâu, mặc tạm để đỡ tốn tiền cứ mua mới.
– Cho con chơi những trò chơi phù hợp với giới tính của con ngay từ 18 tháng tuổi trở đi. Ví dụ bé gái nên cho chơi búp bê, bán đồ hàng. Bé trai chơi các mô hình xe, siêu nhân, các trò chơi xây dựng, đá bóng, có vận động mạnh.
– Ưu tiên cho con chơi với nhóm bạn cùng giới tính từ thời điểm này. Tất nhiên điều đó không có nghĩa là bé gái chỉ được chơi với… con gái, không chơi với con trai. Song, khi ở trong nhóm phù hợp giới tính của mình, bé sẽ hiểu được mình giống với các bạn này như thế nào.
2. Không né tránh những thắc mắc về giới tính
Khoảng 2-3 tuổi, bé đã có thể khiến bạn giật mình khi tò mò: “Sao ba không giống mẹ?”, “Sao em Bi đi tè đứng còn con thì ngồi?”, “Sao con là con gái mà không phải là con trai?”.
Nhiều phụ huynh chọn cách… làm lơ, trì hoãn nói chuyện giới tính với con. Thực ra, cách đúng là bạn nên nhân cơ hội này giúp bé hiểu hơn một cách đơn giản về giới tính. Chẳng hạn, cho bé biết ba là “con trai”, mẹ là “con gái”, con giống ba hay giống mẹ, bé trai thì lớn lên sẽ giống như ba, bé gái lớn lên sẽ giống như mẹ, con trai thì mạnh mẽ, con gái thì nhẹ nhàng.
Không cần giải thích quá sâu, bạn có thể đến các trung tâm tư vấn hoặc tìm trên mạng những tài liệu hướng dẫn cha mẹ “nói chuyện” với con về giới tính để áp dụng. Có thể cho con xem sách, hình, chơi trò chơi đố con người trong hình là “con trai” hay “con gái” dựa vào những đặc điểm nhận dạng bên ngoài. Bằng cách này, rất nhanh, bé sẽ có được khái niệm về giới tính của chính mình và cái gì là phù hợp với mình (trò chơi nào, quần áo nào), cái gì là không.
3. Cho con trực tiếp chọn đồ chơi, quần áo
Khi bé được khoảng 3 tuổi, bạn có thể “nâng cao” hiểu biết về giới tính bản thân của bé bằng cách cho phép con đi cùng và chọn mua đồ chơi, quần áo của mình. Nếu con chọn đúng (áo đầm, nơ, kẹp tóc, giày, đồ chơi…), bạn có thể khen ngợi con chọn đẹp. Nếu con chọn (và thích) những thứ của giới tính trái ngược, bạn sẽ dựa vào đó giải thích thêm cho con. Ví dụ: “Cái này đẹp, nhưng nó phù hợp với em Bi vì em Bi là con trai, con xem cái này hợp hơn cho con này!”.
Có thể ban đầu bé sẽ khóc, đòi cho được một món đồ nào đấy, nhưng khi bạn kiên nhẫn thuyết phục, chỉ cho bé xem “bạn khác giống con mặc cái khác đẹp như thế nào”, bé sẽ dần dần “lờ mờ” hiểu ra sự khác biệt.
4. Chọn môn kỹ năng/thể thao phù hợp
Có những trường hợp, giữa một nhóm múa cả chục em chỉ toàn là con gái, bỗng lọt thỏm duy nhất một bé trai, cũng được đánh son phấn, cũng biểu diễn những động tác mềm mại như các bạn. Tất nhiên, điều này chưa phải là yếu tố quyết định dẫn đến chuyện “lệch giới”, song ở một độ tuổi còn rất mơ hồ và rất nhạy cảm của trẻ, cha mẹ tốt nhất nên hạn chế tình trạng như trên.
Chọn môn kỹ năng, thể thao phù hợp với con sẽ giúp bé định hướng tốt hơn, hiểu rõ hơn “mình là ai”. Nếu một lớp học múa, học thể dục nhịp điệu chỉ toàn các bé gái, có lẽ bạn cần thận trọng để đăng ký cho con trai mình vào học. Nếu một lớp dạy đá bóng, võ thuật có hầu hết là các bé trai, bạn cũng cần cân nhắc để con gái mình học cùng.
Có thể bạn sẽ phản đối, nói rằng trên thế giới vẫn có bóng đá nữ, có những vận động viên võ thuật nữ đấy thôi! Đúng vậy. Song, khi con còn quá nhỏ và ở độ tuổi bắt chước, định hình dần ý niệm giới tính của mình, giữ cho mình “đúng giới tính” trong một môi trường nhiều khác biệt với giới tính của con là một thử thách mà bạn không nên mạo hiểm.
5. Chú ý thật sớm đến mọi bất thường giới tính của con
Có một số cột mốc phát triển tâm lý giới tính mà bé cần đạt được. Ví dụ ở tuổi lên 3, sẽ là đáng báo động nếu như trẻ không biết giới tính của mình (không biết mình là con trai hay con gái, không biết mình giống các bạn nào), trẻ luôn nói thích giới tính đối lập và thích bắt chước các bạn ở giới tính đối lập, trẻ luôn phủ nhận bộ phận sinh dục của mình và nghĩ mai mốt mình sẽ có bộ phận sinh dục khác…
Một ông bố ở Mỹ cho con trai mặc cả đồ con trai và con gái để bé lớn lên mà không bị lệch lạc giới tính
Bé trai 3 tuổi trở lên nếu thích chơi gương lược, thích chơi đồ hàng, thích làm đỏm và giọng luôn nhỏ nhẹ, ít nghịch ngợm, chỉ thích chơi các trò nhẹ nhàng cũng là dấu hiệu cảnh báo. Ngược lại, các bé gái nghịch ngợm thái quá, thích các trò hùng hổ, bị thu hút với các nhân vật mạnh mẽ, thích đá bóng, nghịch cát… cũng là dấu hiệu bạn phải quan tâm.
Nếu thấy một trong các dấu hiệu trên, cha mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra y khoa và khám tâm lý. Các bác sĩ chuyên ngành và chuyên viên tâm lý sẽ khai thác bệnh sử, tìm hiểu nguyên nhân và có những chẩn đoán chính xác cũng như đưa ra hướng điều trị cụ thể cho từng trường hợp. Nên nhớ, trong mọi trường hợp, phát hiện càng sớm sự lệch lạc giới tính, bạn uốn nắn lại cho con càng dễ dàng hơn (trừ trường hợp bé bẩm sinh lệch giới).
