1. Cần cho bé… ngủ đủ!
Có thể bạn sẽ rất bất ngờ khi biết điều đầu tiên để tạo nên khả năng tập trung tốt cho bé lại là một việc tưởng chừng như… chẳng ăn nhập gì! Nhưng bạn cứ thử một đêm không ngủ đủ giấc, ngày hôm sau nhìn hiệu quả công việc giảm sút, bạn sẽ hiểu ngay tại sao ngủ đủ lại là thứ quan trọng đầu tiên để rèn luyện cho bé khả năng tập trung. Khi bé không được ngủ đủ thì khả năng tập trung của bé sẽ kém đi nhiều so với những lúc bé được ngủ đẫy giấc. Giấc ngủ của con nên đạt 8 tiếng mỗi đêm, đi ngủ sớm vào khoảng 9 giờ tối. Buổi trưa, bé cũng cần có một giấc ngủ ngắn khoảng 1 tiếng đồng hồ. Bên cạnh chuyện ngủ, bạn cũng cần cho bé tập thể dục, vận động thể chất tốt để giúp tăng lượng máu lưu thông lên não, giúp bé có khả năng tư duy và tập trung tốt hơn.
2. Rèn cho bé từ những trò chơi
Trẻ rất hiếu động, dễ bị xao nhãng bởi các yếu tố ngoại cảnh xung quanh. Khi thấy những điều mới mẻ, bé rất dễ “tròn mắt” nhìn ngắm hết cái này đến cái khác, dẫn đến chuyện thứ quan trọng nhất cần tập trung thì bé lại… lơ là, không chú ý. Để rèn khả năng tập trung cho con, bạn nên bắt đầu từ chuyện đơn giản nhất là chuyện… chơi. Bên cạnh những trò chơi vận động, cho phép bé chạy nhảy thoải mái, từ khoảng 3 tuổi trở đi, bạn nên cho bé làm quen dần với các trò chơi buộc phải “ngồi im” ít nhất là 15-30 phút. Ví dụ như xâu hạt cườm (chọn hạt to để an toàn cho bé), xếp các khối chồng lên nhau, xếp các mảnh ghép thành hình, xây lâu đài cát, vẽ, tô màu… Ban đầu sẽ rất khó khăn nhưng dần dần bé sẽ quen và kéo dài được thời gian chơi những trò cần tập trung này.
3. Tạo không gian yên tĩnh trong nhà
Trẻ sống trong môi trường lúc nào cũng ồn ào, nhiều tiếng động sẽ rất dễ bị kích động, khó hình thành được khả năng tập trung tốt. Do đó, bạn nên cố gắng giữ cho không gian trong nhà yên tĩnh. Với những bé từ 5 tuổi trở đi, nên tạo cho con “góc học tập” riêng cho con. Góc học tập này cần được giữ gọn gàng, không có đồ chơi gây xao nhãng xung quanh. Bạn tập cho con những giờ giấc nhất định trong ngày sẽ ngồi vào bàn, dù chỉ là để viết, vẽ khoảng 15-30 phút. Khi bé chính thức vào lớp Một, nên giữ yên tĩnh cho bé những giờ tự học, hướng dẫn con hoàn tất xong việc cần làm mới rời khỏi bàn. Hạn chế tối đa việc sai vặt, gọi bé ra ngoài ăn uống… trong lúc bé đang tự học ở nhà.
4. Cho bé tập “thiền”
Không phải kiểu… ngồi thiền nghe to tát và “nghiêm trọng” của người lớn khi tập Yoga đâu. Đây chính là cách giúp bé tập yên tĩnh theo phương pháp của một tiến sĩ y khoa người Ý. Để rèn luyện độ tập trung chú ý cho trẻ, bạn có thể cho cả gia đình có một giờ “yên tĩnh” nhất định (nếu có các bé khác cùng tham gia càng vui). Trẻ sẽ được cùng các thành viên khác trong gia đình ngồi thành vòng tròn, xếp bằng, nhắm mắt lại và thở đều khoảng 10 hơi thở, sau đó vẫn nhắm mắt và thi xem ai lắng nghe được các tiếng động xung quanh (nhưng không nói ra). Sau khoảng vài phút, mọi người sẽ mở mắt và kể xem đã nghe được những gì. Mỗi tuần bạn có thể tăng dần thời gian lên một chút và kiên trì làm đều đặn mỗi ngày. Trò chơi này có thể áp dụng trong nhà hoặc ngoài trời đều được. Nhớ đừng quên động viên, khen ngợi trẻ. Bạn biết không, có những đứa trẻ chỉ 6-7 tuổi nhưng sau một thời gian được mẹ tập cho cách này đã có thể yên tĩnh “ngồi thiền” hệt như người lớn đến khoảng 30 phút. Đây là cách giúp bé tăng trưởng khả năng tập trung rất tốt đấy.
Ở độ tuổi từ 7 đến 9, khả năng tập trung của trẻ có bước đột phá do sự phát triển không ngừng của não bộ. Trí nhớ ngắn hạn và các kỹ năng ngôn ngữ của các bé đã tốt hơn rất nhiều ở độ tuổi này giúp các bé có thể nhớ lại cũng như sắp xếp từng bước phải thực hiện để hoàn thành các nhiệm vụ được giao, như là làm các bài tập về nhà, lắng nghe cô giảng… Tuy nhiên, bạn sẽ khá khó khăn khi đòi hỏi điều này ở một đứa trẻ ít hơn 5 tuổi.
5. Giúp trẻ vận dụng nhiều giác quan để tập trung ghi nhớ
Nhiều mẹ ngạc nhiên thấy đứa trẻ hàng xóm chỉ mất 5 phút đồng hồ để thuộc lòng một đoạn thơ, còn con mình thì học… 30 phút vẫn vấp tới vấp lui. Bạn nên biết một điều thú vị rằng nếu trẻ chỉ nhìn bằng mắt, khả năng tập trung và ghi nhớ sẽ không cao. Ngược lại, nếu trẻ vừa nhìn vào sách, vừa nghe âm thanh (mẹ đọc lớn lên), vừa đọc theo mẹ… thì kết quả sẽ tốt hơn nhiều. Chưa kể nếu bạn giúp trẻ cảm nhận bằng sự tương tác / trải nghiệm thực tế, ví dụ học về con gà cho bé nhìn thấy con gà, vuốt ve con gà thì khả năng tập trung chú ý, ghi nhớ sự vật của bé sẽ tăng lên rất nhiều lần. Bạn cũng nhớ cho bé nhìn mỗi sự vật và đặt câu hỏi, trả lời câu hỏi cho bé, tạo sự tò mò, hứng thú sẽ giúp bé học tốt hơn.
6. Tận dụng tối đa tính hiếu kỳ của trẻ
Trẻ hiếu động và ít chịu ngồi yên. Thế nhưng, đừng quên rằng trẻ cũng rất… hiếu kỳ, tò mò với những điều mới mẻ. Khi nhìn thấy những đồ vật mới lạ chuyển động, biến đổi, trẻ sẽ như bị “hút hồn”. Bạn có thể thấy trẻ ngồi rất ngoan trong khoảng 5-10 phút ngắm một chiếc ô tô đồ chơi chuyển động, một chú gà con, ngắm một con sâu di chuyển trên lá cây… Hãy nắm được đặc điểm này ở trẻ để giúp bé luyện khả năng tập trung, nhất là ở những trẻ còn quá nhỏ (3-4 tuổi). Với trẻ lớn hơn, bạn cũng có thể biến những thứ bạn cần bé quan tâm chú ý thành những thứ… gây tò mò. Ví dụ khi bạn cầm vài trái táo ra và chơi trò “làm toán” với bé, chắc chắn bạn sẽ thấy bé “học bài” với dụng cụ học tập sinh động này hơn là dán mắt vào chỉ quyển sách và con số.
7. Luyện từ cuộc sống hằng ngày
Có rất nhiều cách để bạn giúp bé tăng khả năng tập trung từ những hoạt động đời thường. Ví dụ khi bày ra mâm cơm, bạn có thể đố con: “Con đếm xem có bao nhiêu chiếc chén?”, “Hôm nay có món ăn gì mới?”. Lúc dọn dẹp nhà, hỏi bé xem: “Đố con cây chổi mẹ cất ở đâu?”, “Mẹ đã thay đổi cái gì trong phòng con?”. Từng chút nhỏ đó sẽ khiến bé phải xác định sự vật, rèn luyện trí nhớ, nâng cao khả năng quan sát, tập trung vào mục tiêu cần tìm hiểu của mình. Nếu được bạn rèn bằng cách này, khi bắt đầu đi học, bé sẽ có khả năng chú ý cao hơn đến những gì cô giáo dạy, ít cảm thấy “khó khăn” với những “nhiệm vụ” đòi hỏi phải nhìn, quan sát, ghi nhớ.
8. Không để bé gắng sức!
Vào cấp 1, bắt đầu đi học chính thức, nhiều mẹ cảm thấy rất bối rối với kết quả học tập của con. Thấy con không đạt kết quả tốt như mình mong muốn, mẹ nỗ lực… ép con học nhiều hơn, kèm cặp ở nhà, mời gia sư, cho bé đi học thêm, cứ nghĩ rằng như thế sẽ tốt cho con. Nhưng ngược với những điều mẹ mong, càng “ép”, bé càng có dấu hiệu lơ đãng, mất rất nhiều thời gian chỉ để thuộc một đoạn thơ ngắn hay làm xong một vài phép toán. Thật ra, bạn cần biết rằng sự gắng sức và mệt mỏi này sẽ làm giảm sút khả năng tập trung của trẻ, chứ không giúp đạt kết quả tốt hơn. Nên cố gắng duy trì một thời khóa biểu cân đối, hài hòa, để bé có giờ học, giờ chơi phù hợp. Bạn sẽ thấy trong trạng thái cân bằng về sức khỏe, sắp xếp khoa học các việc phải làm, không chịu áp lực từ bài vở ở trường hay đòi hỏi của bố mẹ, sức tập trung của bé và kết quả những việc bé làm sẽ tốt lên nhiều lắm.
Khả năng tập trung chú ý có chủ định (tập trung có mục đích như tập trung nghe giảng, tập trung làm bài tập) của học sinh mới vào lớp Một còn thấp. Điều đó thể hiện ở chỗ: các em dễ bị những yếu tố ngoại cảnh (tiếng động xung quanh, sự xuất hiện của những sự vật lạ…) làm xao nhãng sự chú ý có chủ định; thời gian tập trung chú ý có chủ định có hiệu quả chỉ kéo dài khoảng trên dưới 30 phút… Mẹ nên nắm được các yếu tố này để có thể giúp bé tập trung tốt hơn.
