Thêm vào đó còn là nỗi lo, nếu sau khi sinh, trẻ không được bú sữa non từ mẹ thì sức đề kháng sẽ kém hẳn so với những bé được bú. Và sức đề kháng này không thể có được nếu trẻ bú sữa ngoài.
Nguyên nhân gây tắc sữa
Trước hết, bạn cần hiểu nguyên nhân vì sao sữa bị tắc. Tuyến sữa gồm nhiều ống dẫn sữa nhỏ xíu ngoằn ngoèo, nếu chẳng may một chỗ bị gập lại giống như bạn lấy tay gập ống nước thì đương nhiên sữa ngừng chảy. Lúc mới tắc, sữa vẫn “ra” nhưng ít. Song, nếu mẹ chủ quan lơ là, ống dẫn bị tắc sẽ căng phồng lên, chèn ép toàn bộ đường đi các ống dẫn khác, thế là hai bầu ngực của bạn đều… tắc cả.
Bên cạnh đó, còn có nhiều nguyên nhân khác. Chẳng hạn như bé bú ít, không làm cạn bầu sữa được nên dẫn đến tình trạng dễ tắc. Ngay khi bạn mang thai tháng thứ 4 và 5, tuyến hocmon của ngực đã bắt đầu tạo sữa. Nhưng để “khởi động” việc tạo sữa này thật sự lại là công việc của trẻ sơ sinh. Ngay khi vừa ra đời, chỉ với lần bú đầu tiên, đứa trẻ đã tạo ra điều kỳ diệu là dòng sữa mẹ. Tại thời điểm này có 2 tuyến hocmon cùng hoạt động: prolactin và oxytocin. Prolactin để tạo sữa, còn oxytocin làm cho sữa tiết ra.
Tuyến sữa bắt đầu hoạt động tích cực từ sau sinh 3 – 4 ngày. Đồng thời, ngực của người mẹ sẽ cương lên và có thể đau khi ấn mạnh. Cơ thể người mẹ sẽ cung cấp đủ sữa theo nhu cầu bú của từng đứa trẻ. Nếu trẻ bú không đủ no, thì qua nhiều lần cho bú trong một khoảng thời gian ngắn, lượng sữa mẹ sẽ tự tăng. Ngay cả việc tổng hợp nguồn dinh dưỡng cho sữa mẹ cũng thay đổi thường xuyên. Sữa mẹ luôn bảo đảm đủ chất dinh dưỡng cần thiết phù hợp cho từng giai đoạn phát triển của trẻ.
Tuy nhiên, tình hình không phải lúc nào cũng “trời yên bể lặng” như thế. Sữa có thể tắc khi bạn vấp phải một số sai lầm như: không day đều bầu sữa để thông tia sữa ngay sau khi sinh; không vắt bỏ sữa thừa khi trẻ bú không hết; tinh thần không thư thái, trầm cảm; ăn uống thất thường; sau khi cho trẻ bú không vệ sinh lau rửa đầu vú sạch dẫn đến viêm nhiễm, v.v..
Ảnh minh họa
Làm gì để “khơi thông” dòng sữa?
Nắm rõ những nguyên nhân gây tắc sữa cũng đồng nghĩa với việc bạn đã biết cách khắc phục chúng. Sau khi sinh và suốt quá trình cho con bú, bạn cần hết sức tránh những trạng thái ức chế tâm lý. Nếu bực tức, giận dữ, stress vì bất kỳ một nguyên nhân nào đó, hãy tự cứu lấy dòng sữa của mình bằng cách sớm giải tỏa những ức chế đó ngay. Trò chuyện với những người có khả năng an ủi, động viên bạn. Nghe nhạc, nghỉ ngơi. Bằng mọi cách, bạn cần duy trì trạng thái thoải mái, thư giãn bằng cách tập những bài tập thở, tắm nước ấm hoặc ngâm chân bằng nước ấm.
Nếu con bạn bú yếu, bạn có thể mua máy hút sữa ở hiệu thuốc và thường xuyên hút sữa để kích sữa. Ngoài ra, bạn cũng có thể tự nặn sữa: dùng ngón tay cái và ngón trỏ ấn đều lên vùng ngực, sau đó vuốt từ trên ngực xuống dần đầu vú cho đến khi sữa nhỏ giọt ra. Không nên để sữa trong tình trạng “dồn nén” khi trẻ không bú kịp.
Thỉnh thoảng, khi thấy ngực có dấu hiệu căng cứng, khó chịu, bạn nên mát xa nhẹ toàn bộ ngực để làm tan những hạch cứng nổi lên, hoặc chườm khăn ấm. Bạn cần biết rằng tắc sữa có thể dẫn đến bệnh viêm vú. Lúc này, bạn có thể bị sốt trên 39 độ, đầu và người đau như khi bị cúm, cơ thể mệt và yếu. Tình trạng này nếu không được chữa trị thì tại những vùng bị viêm sẽ tạo những khối mủ. Do vậy, chỉ cần chớm tắc tuyến sữa, bạn phải có cách điều trị ngay.
Một bí mật thú vị mà bạn cần biết, bé yêu chính là người giúp bạn tránh tắc sữa tốt nhất (chứ không phải bác sĩ đâu nhé). Bạn hãy cho bé bú thường xuyên. Khi bé bú, hàm dưới của bé sẽ mát xa những hạch cứng, vì vậy bạn nên thử nhiều tư thế cho bú khác nhau. Bạn sẽ nhận ra bé bú càng nhiều, bạn sẽ càng cảm thấy khỏe hơn và nhờ đó mà hiện tượng vón cục gây tắc tia sữa sẽ không kịp xuất hiện. Nếu bạn đang cho con bú kiểu ẵm thì hãy đổi sang tư thế bú nằm. Nhiều bà mẹ nói rằng cách này rất hiệu quả. Động tác mút mạnh của bé có thể giúp làm tan cục sữa bị vón và thông mạch dẫn sữa.
Bạn cũng nên mặc áo ngực thoải mái. Áo phải nhẹ nhàng đỡ được bộ ngực. Nếu được, hãy lót một lớp vải mềm bên trong để thấm sữa thừa chảy và chống làm xây xát tổn thương đầu “ti”. Và nếu khăn này ướt, bạn phải thay ngay vì các vi khuẩn rất dễ sinh sôi trong môi trường ẩm, làm tổn thương đầu “ti” của bạn.
Những dấu hiệu cho thấy sữa đang bị tắc
- Bầu ngực căng to hơn so với bình thường và càng lúc càng tăng dần.
- Bề mặt vú đỏ, sờ thấy đau.
- Sốt nhẹ.
Nếu có cùng lúc cả 3 dấu hiệu này thì bạn nên nghĩ ngay đến hiện tượng tắc tia sữa. Cần nhanh chóng tìm cách làm tan sữa và hạn chế tạo thêm những vị trí tắc mới, khơi thông dòng chảy tự nhiên của sữa.
Mẹo cho mẹ
Trước khi cho bé bú phải lau sạch và vắt một vài giọt sữa đầu bỏ đi, khi bú xong lại phải lau sạch khô. Nếu khi vắt sữa thấy một tia nào tắc hoặc chảy không thành tia, thì phải xoa bầu ngực cho mềm, sau đó vắt mạnh để thông ống sữa khi cho bú, như vậy sẽ tránh được tắc tia sữa. Khi thấy một phần của vú bị sưng đỏ, sờ thấy nóng thì cần khám bác sĩ chuyên khoa ngay.
