Tình trạng “sữa chưa về” sau sinh làm nhiều bà mẹ lo lắng, hoang mang, loay hoay tìm cách gọi “sữa về” nhanh nhất. Nếu đang rơi vào tình cảnh éo le này, hãy tham khảo những chia sẻ dưới đây để tìm ra nguyên nhân cũng như biện pháp kích sữa sau sinh một cách hiệu quả. Điều này sẽ giúp con yêu nhận được nguồn dinh dưỡng trong thời gian sớm nhất.
Sau sinh bao lâu thì có sữa, khi nào thì cần kích sữa sau sinh?
Thông thường, trong vòng 40 giờ đầu sau sinh thì sữa non đã có sẵn trong bầu vú của người mẹ. Nếu mẹ sinh thường thì sau khoảng 2 – 4 tiếng, bầu ngực sẽ tiết ra sữa non cho trẻ sơ sinh khi sữa chưa về kịp. Còn nếu sinh mổ thì khoảng 5 – 6 tiếng sau khi hồi sức cho mẹ thì sữa non mới bắt đầu xuất hiện. Sữa mẹ về nhiều sau 2 – 3 ngày, thậm chí là 5 ngày sau sinh. Một số dấu hiệu phổ biến khi sữa về gồm:
- Hai bầu vú căng tức, có cảm giác đầy, nặng
- Vú bị sưng
- Núm vú rỉ sữa, đặc biệt là qua đêm
- Núm vú dẹt, vùng da xung quanh quầng vú căng hoặc săn chắc
Những yếu tố nào kích sữa sau sinh ?
Có 4 loại hormone đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất sữa mẹ là prolactin, cortisol, oxytocin và insulin. Các hormone này được sản sinh trong thời kỳ mẹ mang thai. Trong đó, prolactin giúp thúc đẩy cơ thể người mẹ sản xuất sữa, tăng lên trong suốt thai kỳ. Tuy nhiên, trong thời gian mang thai, cơ thể mẹ không sản xuất sữa do ảnh hưởng của progesterone. Đây là một hormone do nhau thai sản xuất, có tác dụng ức chế cơ thể phản ứng hiệu quả với prolactin.
Chỉ khi nhau thai bong và các hormone do nhau thai tiết ra ra khỏi cơ thể, tức là nồng độ của progesterone giảm thì việc sản xuất sữa mẹ mới được kích hoạt. Điều này lý giải tại sao mẹ chỉ có sữa sau khi sinh.
Thực tế, trong thai kỳ, hai đầu vú cũng có thể tiết ra một ít sữa, gọi là sữa non. Đây là loại sữa đầu tiên cực giàu dinh dưỡng, chứa các kháng thể thiết yếu mà cơ thể người mẹ bắt đầu sản xuất từ giữa thai kỳ.
Nguyên nhân khiến mẹ không có sữa sau sinh
Căng thẳng
Các bác sĩ đã xác định căng thẳng là một trong nguyên nhân chính gây ra vô số chứng bệnh như lo lắng, bệnh tim, trầm cảm và sự sản xuất sữa mẹ diễn ra kém. Phụ nữ sau sinh bị stress có thể khiến cơ thể không tiết sữa dẫn đến sau sinh không có sữa.
Mất cân bằng nội tiết tố
Việc tuyến giáp, tuyến nội tiết đóng vai trò duy trì sự cân bằng của hormone trong cơ thể, bị trục trặc sẽ dẫn đến lượng sữa tiết ra ít, thậm chí là không có sữa. Cụ thể là estrogen và progesterone là hai hormone có liên quan đến sự phát triển tuyến vú, thời kỳ dậy thì và khả năng sinh sản của phụ nữ. Prolactin hỗ trợ sự sản xuất sữa trong thời gian mang thai, trong khi oxytocin giúp dòng sữa chảy qua các ống dẫn. Việc thiếu các hormone kể trên do các vấn đề liên quan đến chức năng tuyến giáp sẽ cản trở quá trình sản xuất sữa mẹ.
Ảnh hưởng của lối sống
Nhiều mẹ tìm kiếm cách kích sữa sau sinh nhưng lại vô tình bỏ qua nguy cơ do lối sống gây nên. Những người mẹ ít vận động, chế độ ăn không phù hợp, dùng bia rượu, cà phê…có thể gặp vấn đề với quá trình sản xuất sữa mẹ sau sinh.
Sử dụng thuốc tránh thai
Sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp sau khi sinh có thể là nguyên nhân mất sữa hoặc ít sữa. Cần phải hiểu cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai là kiểm soát nồng độ các hormone trong cơ thể nhằm ức chế quá trình rụng trứng. Do đó, khi các hormone bị kiểm soát thì lượng sữa tiết ra cũng bị hạn chế, thậm chí biến mất. Nếu muốn tránh thai trong thời gian đầu sau sinh, cần áp dụng các biện pháp không dùng thuốc như bao cao su, màng chắn tinh trùng…
Gặp khó khăn khi sinh con
Một số tình trạng như khó sinh, sinh mổ, chuyển dạ kéo dài, băng huyết sau sinh…có thể làm tăng hormone gây căng thẳng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc sản xuất sữa mẹ và dẫn đến việc sau sinh không có sữa ngay.
Mất máu quá nhiều
Việc mẹ bầu mất hơn 500ml máu trong khi sinh cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng không có sữa sau khi sinh hoặc sữa chậm về. Do mất máu nhiều trong khi sinh có thể làm tổn thương tuyến yên. Tuyến yên là một tuyến nội tiết nằm trong não, chịu trách nhiệm kích hoạt sự tiết sữa.
Sót nhau
Dù mẹ có tìm đủ cách kích sữa sau sinh mà chẳng may một vài mảnh nhau thai còn sót lại trong tử cung thì việc gọi sữa về cũng khá khó khăn. Bởi như đã nói ở trên, nhau thai kích hoạt quá trình giải phóng progesterone ngăn chặn sự khởi đầu của việc tiết sữa.
Sinh non
Trong trường hợp mẹ bầu chuyển dạ sinh non, các mô tuyến trong vú sẽ không có đủ thời gian để phát triển. Điều này góp phần làm cho mẹ sinh xong không có sữa.
Tuổi của người mẹ
Việc phụ nữ sinh con khi không còn trẻ cũng có thể là một lý do giải thích tại sao cơ thể chậm tiết sữa, sữa ít, thậm chí là không có sữa.
Mối quan hệ giữa lượng sữa và kích thước bầu vú
Lượng sữa nhiều hay ít được sản xuất và lưu trữ trong bầu vú không liên quan đến kích thước của ngực mà là lượng mô sản xuất sữa trong đó. Thực tế, một số phụ nữ có bộ ngực lớn nhưng sữa không nhiều và ngược lại. Đôi khi, một bên bầu vú có thể sản xuất nhiều sữa hơn bên còn lại. Với những người mẹ tiết nhiều sữa, sau khi bé bú no, mẹ cần dùng dụng cụ hút bớt sữa thừa để giảm nguy cơ căng tức, tắc tia sữa…
Cách kích sữa sau sinh cho mẹ
Cho con bú ngay sau khi sinh
Để kích sữa sau sinh thì mẹ nên cho bé bú hoặc vắt sữa ngay trong vài giờ đầu khi bé ra đời. Động tác bú mút của bé hay lực hút của máy vắt sữa sẽ kích thích cơ thể tiết sữa. Nếu chưa có sữa ngay hoặc tiết ra ít thì vẫn nên duy trì để bé bú nhằm báo hiệu và kích thích cơ thể tăng tiết sữa. Ngoài ra, mỗi 1 – 2 giờ, hãy nhẹ nhàng vắt sữa bằng tay ngay cả khi bầu vú của bạn không tiết sữa nhằm kích hoạt cơ thể tiết sữa, thúc đẩy sữa mẹ về nhanh hơn.
Massage, chườm ấm bầu ngực giúp kích sữa sau sinh
Việc massage bầu ngực cũng là cách kích sữa sau sinh hiệu quả. Mẹ có thể thử massage hai bầu ngực theo chuyển động tròn, hướng từ trong ra đến núm vú. Ngoài ra, để tăng thêm hiệu quả, có thể dùng khăn mềm nhúng nước nóng, vắt ráo và chườm ấm cho bầu ngực
Việc massage hay chườm ấm bầu ngực không chỉ giúp sữa chảy ra dễ dàng hơn mà còn giúp bé ngậm ti mẹ đúng cách. Điều này giúp con nhận đủ lượng sữa cần thiết.
Liệu pháp da chạm da cũng là một cách kích sữa sau sinh
Hiện nay, da chạm da ngay sau khi bé ra đời được nhiều bệnh viện khuyến khích. Liệu pháp này không chỉ đem lại những lợi ích tích cực cho bé yêu mà còn hữu ích trong việc kích sữa sau sinh.
Tránh uống thuốc
Một số loại thuốc và thảo mộc có thể tác động xấu đến quá trình sản xuất sữa của phụ nữ sau sinh. Do đó, nếu cần điều trị bệnh gì thì phải có sự tư vấn và chấp thuận của bác sĩ.
Cho bé bú mẹ đúng cách để kích sữa sau sinh
Bé bú không đúng cách và bú không hết sẽ ngăn cản cơ thể mẹ sản xuất sữa. Từ đó, sữa mẹ tiết ít dần, thậm chí mất hẳn nguồn sữa. Chính vì thế, mẹ cần tìm hiểu cách cho con bú đúng cách. Nếu bé bú không hết, hãy dùng máy hút ra và lưu trữ lại.
Xin lời tư vấn của bác sĩ
Nếu đã dùng mọi biện pháp kích sữa sau sinh mà vẫn chưa có sữa hoặc sữa quá ít sau vài ngày thì hãy xin tư vấn từ bác sĩ. Bác sĩ có thể tiến hành kiểm tra để xem trong cơ thể mẹ có bất kỳ yếu tố nào cản trở việc sản xuất sữa mẹ hay không.
Tình trạng không có sữa hay ít sữa sau khi sinh không phải hiếm có. Điều mẹ cần làm là giữ cho tinh thần phấn chấn, luôn vui vẻ vì vừa đón một sinh linh bé bỏng. Đồng thời thực hiện các phương pháp kích sữa sau sinh trên để việc gọi sữa về thuận lợi, cho bé yêu một nguồn dinh dưỡng dồi dào và sự phát triển toàn diện nhé!
