Những tháng ngày đầu đời của con luôn là khoảng thời gian đầy yêu thương nhưng cũng không ít thử thách đối với ba mẹ. Mặc dù con phát triển tốt về chiều cao, cân nặng, khủng hoảng ngủ vẫn có thể khiến cả nhà phải trải qua những đêm dài mệt mỏi.
Để hành trình nuôi dạy con thêm nhẹ nhàng, hãy cùng tìm hiểu kỹ về khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ và cách giúp bé vượt qua giai đoạn này một cách dịu dàng nhất.
Khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ là gì?
Khi bé bỗng dưng trở nên “khó chiều” vào giờ ngủ
Khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ là tình trạng bé đột nhiên tỉnh giấc nhiều lần vào ban đêm, trằn trọc, quấy khóc mà trước đó bé có thể ngủ rất ngoan. Bé có thể thức dậy giữa đêm, mất từ 1 đến 2 tiếng mới ngủ lại hoặc thậm chí từ chối các giấc ngủ ngắn ban ngày. Điều này thường xảy ra đúng lúc ba mẹ cảm thấy con đã có nếp ngủ ổn định.
Khủng hoảng ngủ diễn ra vào những mốc phát triển đặc biệt
Ba mẹ có thể nhận thấy khủng hoảng ngủ thường xảy ra vào các thời điểm con đạt những cột mốc phát triển như tháng thứ 4, tháng thứ 8 hoặc 9, tháng thứ 12, tháng thứ 18. Đây là những giai đoạn bé bước vào quá trình khám phá thế giới một cách mạnh mẽ hơn.
Thế giới mới lạ khiến bé quên đi cơn buồn ngủ
Khi bé biết lẫy, bò, vịn đứng hoặc tập nói, sự thích thú với khả năng mới có thể khiến con bận rộn đến mức quên đi việc ngủ. Những thay đổi này làm giấc ngủ của bé bị ảnh hưởng tạm thời, kéo theo những đêm thức trắng cùng ba mẹ. Khủng hoảng ngủ tuy ngắn hạn nhưng lại có tác động rất lớn đến sinh hoạt hàng ngày của gia đình.
Các giai đoạn khủng hoảng ngủ thường gặp ở trẻ nhỏ
Khủng hoảng ngủ 4 tháng – Khi giấc ngủ bước vào giai đoạn trưởng thành
Đây là lần đầu tiên nhiều bé trải qua khủng hoảng ngủ, thường đi kèm với tình trạng trẻ sơ sinh mọc răng và sự hoàn thiện nhịp sinh học tự nhiên. Bé thức dậy nhiều hơn, có thể quấy khóc khó dỗ, dù trước đó bé đã biết ngủ xuyên đêm.
Khủng hoảng ngủ 7-9 tháng – Giai đoạn con tập ăn dặm và khám phá
Bé bắt đầu thử thức ăn mới, hệ tiêu hóa làm quen với nhiều mùi vị khác nhau, đôi khi gây khó chịu dẫn đến giấc ngủ chập chờn. Khủng hoảng ngủ ở giai đoạn này thường đi kèm sự phát triển kỹ năng bò, đứng khiến con ham học hỏi đến mức khó chịu khi bị bắt đi ngủ.
Khủng hoảng ngủ 12 tháng – Khi sự tò mò khiến giấc ngủ bị xáo trộn
Ở mốc trẻ 1 tuổi, trẻ dần nhận thức sâu sắc hơn về môi trường xung quanh. Con dễ bị phân tâm, thích khám phá không gian mới, và đôi khi từ chối ngủ chỉ để chơi thêm một chút. Đây là biểu hiện điển hình của khủng hoảng ngủ mà nhiều ba mẹ trải qua.
Khủng hoảng ngủ 18-24 tháng – Khi cảm xúc và ngôn ngữ phát triển mạnh mẽ
Bé đang tập nói, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, tâm lý cũng nhạy cảm hơn trước. Những thay đổi về cảm xúc làm bé trở nên nhạy cảm với việc đi ngủ, dẫn đến khủng hoảng ngủ kéo dài hơn. Con thường hay đòi ôm mẹ hoặc sợ phải tách rời ba mẹ lúc ngủ.
Vì sao trẻ nhỏ lại gặp khủng hoảng ngủ?
Các vấn đề tiêu hóa ảnh hưởng đến giấc ngủ của bé
Trào ngược dạ dày hoặc táo bón khiến bé khó chịu về đêm, dẫn tới tình trạng trẻ quấy khóc. Khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ đôi khi bắt nguồn từ những bất ổn về hệ tiêu hóa, đặc biệt trong thời kỳ bé bắt đầu ăn dặm.
Trẻ nhạy cảm với cảm xúc của ba mẹ
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ sơ sinh cảm nhận rất rõ không khí trong gia đình. Nếu ba mẹ đang căng thẳng, trẻ cũng dễ ngủ không ngon, đặc biệt trong thời gian khủng hoảng ngủ. Sự yên bình của ba mẹ chính là “liều thuốc an thần” tự nhiên với trẻ.
Tác động từ bệnh lý ảnh hưởng giấc ngủ
Các vấn đề như cảm lạnh, viêm họng, hoặc tiêu chảy đều có thể khiến bé ngủ không yên. Khi bé bệnh, khủng hoảng ngủ có xu hướng kéo dài hơn do bé luôn trong trạng thái khó chịu cả ngày lẫn đêm.
Hệ thần kinh phát triển nhanh khiến bé khó thích nghi
Sự trưởng thành thần kinh đồng nghĩa với việc bé dễ tỉnh giấc, ngủ ít và hay giật mình khi có tiếng động. Khi trẻ bước vào những giai đoạn phát triển mạnh, ba mẹ dễ nhận thấy khủng hoảng ngủ xuất hiện rõ rệt hơn.
Làm sao để giúp bé vượt qua khủng hoảng ngủ dễ dàng hơn?
Tạo không gian ngủ yên tĩnh và an toàn
Không gian phòng ngủ cần yên bình, đủ tối để bé dễ đi vào giấc ngủ sâu. Sử dụng tiếng ồn trắng hoặc đèn ngủ ánh sáng dịu nhẹ cũng giúp khủng hoảng ngủ không quá căng thẳng với bé.
Thiết lập thói quen ngủ ổn định mỗi ngày
Bé nên được đưa vào một lịch trình nhất quán về giờ ăn, giờ chơi và giờ ngủ. Điều này giúp trẻ dễ dự đoán được hoạt động tiếp theo và giảm bớt lo lắng về giấc ngủ. Một trình tự như tắm, massage cho trẻ, đọc sách trước khi ngủ có thể tạo cảm giác an toàn cho bé.
Nuôi con bằng sữa mẹ nếu có thể
Sữa mẹ không chỉ giúp bé no lâu hơn mà còn chứa nhiều dưỡng chất giúp trẻ dễ dàng chìm vào giấc ngủ. Đặc biệt trong những ngày khủng hoảng ngủ, việc bú mẹ sẽ giúp bé được an ủi về cả thể chất lẫn tinh thần.
Đáp ứng cảm xúc nhưng tránh “ôm ấp thái quá”
Ba mẹ nên phản hồi khi bé khóc, vỗ về bé dịu dàng để bé cảm thấy an toàn. Tuy nhiên, ba mẹ cũng nên giúp con học cách tự an ủi để tránh hình thành thói quen phụ thuộc vào bế hoặc ru khi ngủ. Sự kiên trì nhẹ nhàng là chìa khóa quan trọng giúp trẻ vượt qua khủng hoảng ngủ.
Chú ý đến dinh dưỡng để hỗ trợ giấc ngủ tốt hơn
Đảm bảo bé ăn đủ no nhưng không ăn quá no trước khi ngủ. Với bé ăn dặm, nên lựa chọn thực phẩm nhẹ nhàng, tránh thức ăn khó tiêu vào buổi tối để hạn chế ảnh hưởng đến giấc ngủ trong giai đoạn khủng hoảng ngủ.
Giữ sự bình tĩnh và tích cực khi chăm con
Khủng hoảng ngủ chỉ là một giai đoạn phát triển tự nhiên và sẽ sớm kết thúc. Ba mẹ giữ được sự bình tĩnh, vui vẻ khi ở bên con sẽ giúp bé cảm thấy an toàn hơn rất nhiều. Trẻ cảm nhận được năng lượng tích cực sẽ dễ dàng ngủ yên hơn.
Tham khảo bác sĩ khi khủng hoảng ngủ kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường
Nếu bé mất ngủ kéo dài kèm dấu hiệu như sụt cân, chán ăn hoặc sốt không rõ nguyên nhân, ba mẹ nên cho con đi khám. Đôi khi khủng hoảng ngủ có thể là biểu hiện của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Khủng hoảng ngủ là một phần tự nhiên trong hành trình lớn khôn của bé, báo hiệu con đang phát triển mạnh mẽ cả thể chất lẫn tinh thần. Với sự thấu hiểu và đồng hành từ ba mẹ, những đêm dài mất ngủ rồi cũng sẽ sớm qua đi. Hãy luôn nhớ rằng, sự kiên nhẫn dịu dàng hôm nay sẽ mang đến cho con những giấc ngủ an lành hơn trong tương lai.
