Nhu cầu dinh dưỡng của bà bầu theo từng giai đoạn có một chút khác biệt. (Ảnh minh họa)
Dinh dưỡng cho bà bầu trong tam cá nguyệt đầu tiên
Mang thai 3 tháng đầu là thời kỳ quan trọng và phức tạp nhất của thai kỳ. Thời điểm này, thai nhi trong bụng mẹ mới bắt đầu hình thành nên chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự hoàn thiện của bào thai.
Theo khuyến cáo, tam cá nguyệt đầu tiên, mẹ cần dung nạp khoảng 200-300 kcal mỗi ngày. Giai đoạn này, mẹ bầu chưa phải tẩm bổ quá nhiều vì bào thai vẫn còn nhỏ chưa thể hấp thu nhiều dưỡng chất. Mẹ bầu chỉ cần duy trì mức năng lượng như thông thường để hạn chế mệt mỏi và nâng cao vi chất cho cơ thể giúp bé cưng giảm thiểu nguy cơ dị tật bẩm sinh là đủ. Dưới đây là một số vi chất bà bầu cần nâng cao trong giai đoạn đầu mang thai:
Bổ sung axit folic (vitamin B9): Axit folic rất quan trọng trong giai đoạn đầu. Đây là loại dưỡng chất giúp ngăn ngừa 70% nguy cơ khuyết tật ống thần kinh, gây ra các dị tật bẩm sinh như nứt đốt sống, vô sọ, não úng thủy, sứt môi, hở hàm ếch… Do đó, ở giai đoạn này, mẹ bầu được khuyên nên bổ sung khoảng 600 mcg axit folic mỗi ngày và tăng cường thực phẩm giàu axit folic như: gan động vật, thịt gia cầm, ngũ cốc, rau màu xanh đậm (rau dền, củ cải, bông cải…), đậu Hà Lan, đậu nành, cà rốt, cà chua, chuối, cam, quýt, bưởi…
Vitamin B12: Ngoài axit folic, thiếu hụt vitamin B12 trong giai đoạn đầu mang thai cũng dễ dẫn đến nguy cơ thai nhi bị dị tật bẩm sinh liên quan đến ống thần kinh. Để bổ sung vitamin B12, mẹ bầu có thể thêm cá hồi, cá ngừ, trứng, sữa, thịt bò, hạt điều, hạt hạnh nhân, bông cải xanh, kiwi, xoài… vào thực đơn ăn uống hàng ngày của mình.
Sắt: Khi mang thai, nhu cầu sắt của phụ nữ tăng cao. Bình thường, nhu cầu sắt của chị em là 5mg và lượng này có thể bổ sung từ thức ăn (các loại thịt đỏ, các loại hạt, rau xanh đậm hoặc đậu phụ…). Tuy nhiên, giai đoạn mang thai, nhu cầu sắt sẽ tăng lên đến 25mg/ngày. Vì vậy, bên cạnh chế độ dinh dưỡng giàu sắt, mẹ bầu còn cần bổ sung thêm viên sắt theo sự kê đơn của bác sĩ.
Mách nhỏ cho mẹ: Mang thai 3 tháng đầu, mẹ thường bị ốm nghén với các triệu chứng như buồn nôn, nôn ói, chóng mặt, choáng váng… Để giảm bớt những hiện tượng khó chịu này, mẹ hãy làm bạn với những món ăn giúp chống nghén như kẹo gừng, bánh gừng, trà gừng, bánh quy mặn, nước chanh…
Thực phẩm cần tránh trong 9 tháng thai kỳ
Dù đang ở giai đoạn nào của hành trình mang thai, mẹ bầu đều nên tránh những thực phẩm không lành mạnh và gây hại cho sức khỏe của mẹ cũng như thai nhi, như:
Thịt tái, sống: Thịt tái, sống hoặc nấu chưa chín có thể chứa toxoplasma và một số loại vi khuẩn, ký sinh trùng gây nguy hiểm cho thai nhi.
Khoai tây mọc mầm: Ăn khoai tây mọc mầm có thể khiến mẹ bầu đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy trong trường hợp nhẹ và ngộ độc trong trường hợp nặng hơn.
Sữa chưa được tiệt trùng: Sữa chưa được tiệt trùng có thể chứa vi khuẩn listeria gây hại cho sức khỏe của mẹ và thai nhi.
Chất kích thích: Rượu, bia, thuốc lá, cà phê…là những thứ mẹ bầu nên tránh xa dù ở bất kì thời điểm nào của thai kì.
Một số rau quả gây nguy hiểm cho thai nhi: Mang thai, mẹ nên kiêng ăn đu đủ xanh, dứa, rau răm, rau má, rau sam, cam thảo và táo mèo vì chúng có thể dẫn đến những biến chứng thai kỳ nguy hiểm, trong đó có sảy thai, sinh non.
Hạn chế đồ ngọt: Quá nhiều đồ ngọt sẽ khiến mẹ bầu tăng cân không kiểm soát, dễ gây tiểu đường thai kỳ và tăng nguy cơ sinh mổ. Do đó, dù không nhất thiết phải kiêng đồ ngọt nhưng trong chế độ dinh dưỡng cho bà bầu thì đồ ngọt nên được hạn chế.
Dinh dưỡng cho bà bầu trong tam cá nguyệt thứ hai
3 tháng giữa thai kỳ là khoảng thời gian dễ chịu nhất trong hành trình mang thai, đa phần mẹ bầu không còn bị cảm giác ốm nghén hành hạ nên việc ăn uống sẽ dễ dàng hơn. Về phần thai nhi, nhu cầu dinh dưỡng sẽ tăng lên vượt trội để phục vụ quá trình tăng trưởng thần tốc. Do vậy, muốn đáp ứng nhu cầu của bé cưng, mẹ nên tăng thêm khoảng 300 kcal trong khẩu phần ăn hàng ngày của mình. Mẹ bầu nên ưu tiên các thực phẩm giàu giá trị dinh dưỡng nhưng không cung cấp quá nhiều năng lượng.
Thực đơn của mẹ bầu trong giai đoạn này nên được duy trì đủ 4 nhóm chất, bao gồm:
Nhóm chất bột: gạo, mì, ngô, khoai, sắn…
Nhóm chất đạm: thịt, cá, trứng, tôm cua, đậu đỗ…
Nhóm chất béo: dầu, mỡ, vừng, lạc, hạt óc chó, hạt hạnh nhân…
Nhóm chất xơ, vitamin và khoáng chất: ngũ cốc, rau xanh, các loại củ và trái cây chín.
Ngoài ra, tam cá nguyệt thứ 2, mẹ bầu cũng được khuyên tăng cường thêm từ 1000-1200 mg canxi để đáp ứng nhu cầu phát triển hệ xương của bé.
Dinh dưỡng cho bà bầu trong tam cá nguyệt thứ ba
Bước vào tam cá nguyệt thứ 3, mẹ không cần thiết phải ăn quá nhiều nữa nhưng vẫn phải đảm bảo cân đối giữa các nhóm dưỡng chất (chất đạm, chất béo, chất bột đường, chất xơ, vitamin và khoáng chất). Giai đoạn cuối này chính là thời kỳ nước rút trong sự phát triển của thai nhi, vì vậy, mẹ cần tập trung ưu tiên vào các thực phẩm lành mạnh để đảm bảo sức khỏe và sự hoàn thiện toàn diện của bé yêu. Ngoài ra, trong tam cá nguyệt cuối này, mẹ cũng nên chú ý tăng cường nhiều axit béo omega-3 và choline – “chìa khóa” giúp trí não và hệ thần kinh của bé phát triển tốt nhất.
Mách nhỏ cho mẹ bầu: Trong giai đoạn cuối này, táo bón là tình trạng phổ biến ở các mẹ bầu. Để khắc phục, mẹ bầu nên uống nước lọc đều đặn, dùng thêm nước ép rau xanh hoặc trái cây tươi, đồng thời tăng cường thực phẩm giàu chất xơ vào thực đơn.
