Trong một thế giới đầy áp lực, việc sống lạc quan trở thành một điều đáng khích lệ. Tuy nhiên, đôi khi sự lạc quan bị đẩy quá giới hạn, khiến chúng ta vô tình rơi vào cái bẫy của sự tích cực giả tạo. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện dấu hiệu và hiểu sâu hơn về khái niệm tích cực độc hại, đặc biệt khi chính bạn đang là người tự áp đặt nó lên bản thân.
Tích cực độc hại là gì và tại sao nó nguy hiểm?
Khái niệm tích cực độc hại dưới góc nhìn tâm lý
Tích cực độc hại là việc ép buộc bản thân luôn phải nghĩ tích cực, dù đang trải qua cảm xúc tiêu cực. Khi bạn phủ nhận những cảm giác thật của mình, bạn đang từ chối cơ hội được chữa lành.
Tích cực độc hại không phải là tinh thần lạc quan lành mạnh
Tinh thần lạc quan lành mạnh thừa nhận mọi cảm xúc trước khi hướng đến điều tốt đẹp. Ngược lại, tích cực độc hại yêu cầu bạn phải luôn “vui vẻ” bất kể thực tế ra sao.
Tại sao tích cực độc hại lại dễ bị nhầm lẫn với thái độ sống tốt?
Vì vẻ ngoài của tích cực độc hại là sự vui vẻ, hy vọng và động viên. Nhưng đằng sau đó là sự chối bỏ nỗi buồn, lo lắng và tổn thương – những cảm xúc rất con người.
Tác hại khi bạn không cho phép mình buồn hay mệt mỏi
Bạn sẽ cảm thấy tội lỗi khi không thể vui vẻ, rồi dằn vặt vì chính cảm xúc tự nhiên của mình. Vòng luẩn quẩn ấy khiến bạn ngày càng xa rời cảm xúc thật và yếu đuối hơn trong tâm hồn.
Những dấu hiệu bạn đang tự áp đặt tích cực độc hại lên bản thân
Bạn luôn tự nhủ “mọi chuyện sẽ ổn” nhưng không thật sự tin
Bạn lặp đi lặp lại câu nói đó như một phép thần kỳ, dù trong lòng bạn không cảm thấy như vậy. Sự phủ nhận cảm xúc đau buồn sẽ khiến nỗi đau âm thầm kéo dài.
Bạn không cho phép bản thân thất vọng, tức giận hay khóc
Bạn tự nhủ rằng “tôi không nên buồn”, “tôi cần mạnh mẽ” ngay cả khi trái tim bạn đang tan vỡ. Điều này làm bạn mất kết nối với chính mình.
Bạn ép mình phải luôn vui vẻ trong mọi hoàn cảnh
Bạn ngại thể hiện sự mệt mỏi hoặc yếu đuối vì sợ người khác đánh giá. Việc cố gắng quá mức để tỏ ra tích cực khiến bạn kiệt sức từ bên trong.
Bạn cảm thấy xấu hổ khi có cảm xúc tiêu cực
Bạn tin rằng người mạnh mẽ không được phép lo âu, buồn bã hay hoang mang. Suy nghĩ tiêu cực khiến bạn phủ nhận bản chất con người rất thật của mình.
Bạn thường xuyên dùng những câu nói tích cực để che giấu nỗi buồn
Những câu như “mọi chuyện đều có lý do”, “mình phải biết ơn” được dùng như tấm khiên cảm xúc. Nhưng sau lưng những lời đó là nỗi đau chưa được giải tỏa.
Bạn tránh né việc chia sẻ cảm xúc thật với người khác
Bạn sợ người khác thấy mình yếu đuối nên chỉ nói những điều lạc quan. Điều này khiến bạn cô lập với chính nhu cầu được thấu hiểu.
Bạn từ chối tìm sự hỗ trợ khi mệt mỏi vì sợ làm phiền người khác
Bạn nghĩ mình phải tự vượt qua tất cả, ngay cả khi bạn đang cần một cái ôm hay một lời an ủi. Niềm tin sai lầm này khiến bạn phải gồng gánh mọi thứ một mình.
Bạn đặt kỳ vọng quá cao vào việc phải “tích cực mọi lúc”
Bạn thấy thất vọng về bản thân mỗi khi cảm thấy nản chí hay chán nản. Điều đó không chỉ vô lý mà còn vô tình đẩy bạn vào cái vòng áp lực vô hình.
Làm thế nào để vượt qua tích cực độc hại một cách lành mạnh?
Cho phép bản thân cảm nhận trọn vẹn mọi cảm xúc
Bạn là con người, và con người được sinh ra để cảm thấy buồn, vui, sợ hãi và cả tổn thương. Việc thừa nhận cảm xúc không khiến bạn yếu đuối mà khiến bạn chân thật hơn.
Học cách nói thật với chính mình
Bạn có thể nói: “Tôi đang buồn và tôi cần được ở yên.” Câu nói ấy là sự công nhận cảm xúc, chứ không phải một dấu hiệu của sự thất bại.
Viết nhật ký để quan sát cảm xúc hàng ngày
Ghi lại những cảm xúc bạn trải qua giúp bạn hiểu và kết nối với nội tâm. Đây là bước đầu để bạn chữa lành những tổn thương bên trong.
Chia sẻ cảm xúc thật với người đáng tin
Khi bạn dám nói thật rằng mình đang không ổn, bạn sẽ nhận lại sự đồng cảm và an ủi. Bạn không cần phải gồng mình để luôn là người “mạnh mẽ”.
Thực hành lòng trắc ẩn với chính mình
Thay vì trách bản thân vì cảm thấy mệt mỏi, hãy nhẹ nhàng như đang an ủi một người bạn. Hành động này giúp bạn chuyển hóa nội tâm bằng sự dịu dàng và tử tế.
Đặt giới hạn với những lời khuyên sáo rỗng
Bạn có thể lắng nghe, nhưng không cần tiếp nhận những lời “hãy mạnh mẽ lên” nếu bạn đang cần được yên tĩnh. Hãy bảo vệ ranh giới cảm xúc của bạn một cách văn minh.
Tập phân biệt giữa tích cực lành mạnh và tích cực độc hại
Sự tích cực lành mạnh đến từ việc thừa nhận hiện thực và chủ động thay đổi khi sẵn sàng. Trong khi đó, tích cực độc hại phủ nhận thực tế và áp đặt cảm xúc giả.
Biết ơn là điều tốt, nhưng đừng biến nó thành gánh nặng
Bạn có thể biết ơn vì còn sống, nhưng cũng được phép cảm thấy mệt mỏi vì cuộc sống không dễ dàng. Hai cảm xúc đó có thể tồn tại song song mà không loại trừ nhau.
Dành thời gian nghỉ ngơi khi cần thiết
Bạn không phải làm mọi thứ hoàn hảo để được chấp nhận. Thời gian nghỉ ngơi là cơ hội để bạn lắng nghe chính mình một cách sâu sắc hơn.
Tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp khi cảm xúc bị dồn nén
Nếu bạn thấy mình rơi vào vòng xoáy tiêu cực kéo dài, hãy tìm đến chuyên gia tâm lý. Việc tìm hỗ trợ không khiến bạn yếu đuối mà thể hiện sự can đảm chữa lành.
Việc duy trì thái độ tích cực là điều đáng trân trọng, nhưng tích cực độc hại lại là một hình thức chối bỏ cảm xúc nguy hiểm. Khi bạn bắt đầu nhận ra và dừng lại, bạn đang trao cho bản thân cơ hội để sống thật và chữa lành. Hãy bắt đầu từ việc lắng nghe chính mình với sự yêu thương và tử tế.
