Theo các chuyên gia, sức khỏe tinh thần được xem là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng đối với đời sống của mỗi người. Khi phải đối mặt với bất kỳ những khó khăn, hay thử thách khắc nghiệt nào, người biết cách chăm sóc sức khỏe tinh thần, có sức khỏe tinh thần tốt được cho là sẽ kiên cường hơn và biết cách vượt qua mọi thứ một cách dễ dàng.
Chính vì thế, ý nghĩa của việc chăm sóc sức khỏe tinh thần là vô cùng quan trọng. Đây được xem là cách chúng ta tạo nên niềm hạnh phúc tự tại từ sâu bên trong tâm hồn.
Chăm sóc tinh thần đúng cách còn giúp bản thân cảm thấy vững vàng hơn, dễ dàng kiểm soát mọi suy nghĩ, mọi việc một cách tốt hơn dù bạn đang ở trong bất kỳ tâm trạng nào.
Hôm nay, hãy cùng Mẹ và Con đi tìm hiểu về khái niệm sức khỏe tinh thần là gì? Và chăm sóc sức khỏe tinh thần ra sao để đạt được hiệu quả tối ưu nhất nhé.
Sức khỏe tinh thần là gì?
Theo các chuyên gia công tác trong lĩnh vực tâm thần học, sức khỏe tinh thần được cho là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng và cần thiết đối với đời sống cảm xúc của mỗi con người.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng lý giải rằng, sức khỏe tinh thần chính là trạng thái mà khi đó chúng ta nhận thức được một cách rõ ràng khả năng của chính bản thân mình; có khả năng đối mặt và giải quyết những căng thẳng hay lo lắng thông thường, đồng thời vẫn làm việc một cách hiệu quả, có những đóng góp có ích cho cộng đồng và xã hội.
Một người được xem là có sức khỏe tinh thần tốt là người có suy nghĩ tích cực, tinh thần lạc quan và khỏe mạnh. Họ biết cách điều tiết và kiểm soát hành vi cũng như cảm xúc của chính mình.
Thông thường, khi đứng trước những khó khăn, trở ngại, hay thử thách cam go trong cuộc sống, những người có sức khỏe tinh thần tốt hơn sẽ biết cách vượt qua mọi thứ tốt hơn; có ý chí kiên cường hơn.
Bạn có phải là người có sức khỏe tinh thần tốt?
Như đã nói, khi phải đối mặt với những thử thách, khó khăn trong cuộc sống thường nhật, những người có sức khỏe tinh thần tốt hơn được cho là sẽ có kiên cường hơn. Họ là những người lạc quan, và luôn nhìn thấy những mặt tích cực của tất cả mọi vấn đề.
Chính điều này sẽ giúp họ nhanh chóng tìm ra hướng giải quyết, sớm thoát khỏi những tình huống khó khăn.
Theo các chuyên gia, một người biết cách chăm sóc sức khỏe tinh thần, quan tâm đến sức khỏe tinh thần và có sức khỏe tinh thần tốt thông thường sẽ có những đặc điểm cụ thể sau đây:
- Họ luôn tỏ ra hào hứng khi bắt đầu một ngày mới.
- Những người có sức khỏe tinh thần tốt luôn cảm thấy phấn khởi khi được giao cho một nhiệm vụ mới, một công việc mới.
- Họ thường cảm thấy tự tin khi ngắm nghía bản thân mình trước gương.
- Những người thấu hiểu ý nghĩa của việc chăm sóc sức khỏe tinh thần, sở hữu sức khoẻ tinh thần tốt luôn tỏ ra vui vẻ, thường xuyên chủ động chào hỏi, mỉm cười với mọi người; có kỹ năng giao tiếp tốt với những người xung quanh.
- Ngay cả khi đứng trước những vấn đề khó khăn, họ luôn suy nghĩ tích cực và đưa ra những góc nhìn lạc quan.
- Khi buồn, họ không để tâm trạng đi xuống quá 24 giờ đồng hồ.
- Luôn ăn uống ngon miệng, ngủ ngon giấc và sinh hoạt một cách điều độ.
- Họ là những người sở hữu ý chí mạnh mẽ, một sức mạnh nội tại vững vàng và có khả năng vượt qua những khó khăn một cách dễ dàng.
Đặc điểm của người có sức khỏe tinh thần bất ổn
Đối với những người gặp khó khăn trong việc chăm sóc sức khỏe tinh thần, dẫn tới sức khoẻ tinh thần không tốt, luôn cảm thấy bất ổn.
Theo các chuyên gia, việc mà họ luôn mang bên trong mình tâm lý tiêu cực sẽ khiến chính bản thân họ gặp phải nhiều trở ngại trong cuộc sống. Nếu tình trạng này kéo dài, nó còn có khả năng tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất, cũng như làm giảm đi đáng kể khả năng xử lý công việc.
Về lâu dài, sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống cũng như các mối quan hệ xung quanh.
Một số đặc điểm phổ biến của người không biết cách chăm sóc sức khỏe tinh thần, dẫn tới sức khỏe tinh thần bất ổn bao gồm:
- Thường xuyên cảm thấy không sẵn sàng, không muốn rời xa chiếc giường vào mỗi buổi sáng sớm.
- Họ không cảm thấy thấy hào hứng với bất kỳ một thử thách, hay công việc mới nào được giao.
- Những người có sức khỏe tinh thần bất ổn thường có xu hướng chỉ muốn ở một mình, sinh hoạt một mình, làm việc một mình.
- Họ thường xuyên cảm thấy lo âu, căng thẳng khi đứng trước những áp lực từ công việc hàng ngày.
- Họ có xu hướng dễ buồn, dễ chán, dễ bị tổn thương và dễ tức giận, cũng như nổi nóng vì những chuyện không đáng.
- Những người có sức khỏe tinh thần không tốt thường xuyên cảm thấy cơ thể mệt mỏi dù không mắc bệnh lý gì.
- Người không biết cách chăm sóc sức khỏe tinh thần về lâu dài sẽ đứng trước nguy cơ mắc các bệnh tâm lý; các chứng rối loạn tinh thần.
Nguy cơ gặp các rối loạn tinh thần
Theo các chuyên gia đang công tác và nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý, bệnh tinh thần hay còn được biết đến với tên gọi rối loạn tinh thần được xem là bệnh lý gây ra do sự bất ổn về tinh thần kéo dài.
Hiện nay, theo thống kê có khoảng 300 chứng bệnh tinh thần khác nhau, bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Bên cạnh đó, các bệnh tinh thần này thường có biểu hiện cũng như cách điều trị riêng biệt.
Một số rối loạn tinh thần phổ biến mà những người có tinh thần bất ổn kéo dài có thể gặp phải bao gồm:
- Rối loạn lo âu (tên tiếng Anh là anxiety disorder). Người mắc chứng rối loạn lo âu thường có các dấu hiệu chính như sau: suy nghĩ nhiều, thường xuyên cảm thấy lo lắng quá mức, mất ngủ, luôn cầu toàn, hay cảm thấy đau đầu, căng cơ. Một số trường hợp còn có triệu chứng liên quan đến tiêu hóa như tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
- Rối loạn trầm cảm (tên tiếng Anh là depressive disorder), Đây là cảm giác buồn bã, chán nản, và mất dần hứng thú với tất cả mọi thứ trong cuộc sống.
Những người mắc rối loạn trầm cảm thường dễ nổi giận mà không có lý do, họ thường mất tập trung, nhớ nhớ quên quên, và thậm chí là thường xuyên có ý nghĩ hoặc hành vi tự sát.
Theo thống kế, có khoảng 80% người sẽ mắc chứng rối loạn trầm cảm tại một thời điểm khó khăn nào đó trong cuộc đời của họ.
- Rối loạn lưỡng cực (tên tiếng Anh là bipolar disorder). Biểu hiện của chứng rối loạn lưỡng cực là cung bậc cảm xúc lên xuống thất thường và liên tục thay đổi.
- Rối loạn lo âu xã hội (tên tiếng Anh là social anxiety disorder). Hội chứng này còn được biết đến là hội chứng sợ xã hội. Những người bệnh rối loạn lo âu xã hội thường có xu hướng sợ đám đông, ngại giao tiếp với người xung quanh.
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (tên tiếng Anh là obsessive-compulsive disorder). Theo đó, những người mắc chứng bệnh này thường có xu hướng rất thích sự sạch sẽ, gọn gàng, chỉn chu và cực kỳ kỹ càng trong tất cả mọi việc.
Bên cạnh đó, người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế đôi khi cũng bị ám ảnh bởi các con số, hay những kỳ vọng vào sự bảo đảm, cũng như dằn vặt về các mối quan hệ xung quanh mình. - Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (tên tiếng Anh là post-traumatic stress disorder). Đây là dạng rối loạn tinh thần có thể xảy ra do tổn thương tâm lý sau chấn thương, cũng như ảnh hưởng thể chất sau tai nạn nào đó.
- Tâm thần phân liệt (tên tiếng Anh là schizophrenia). Theo các chuyên gia, đây được xem là một rối loạn tinh thần nghiêm trọng. Triệu chứng của nó là ảo tưởng, người bệnh thưởng dễ trở nên nóng nảy và dẫn tới hành vi bạo lực.
Theo đó, tâm thần phân liệt cần được phát hiện sớm, cũng như chữa trị kịp thời trước khi gây ra những hệ quả khôn lường.
Ý nghĩa của việc chăm sóc sức khỏe tinh thần
Theo các chuyên gia tâm lý, chăm sóc sức khỏe tâm thần được xem là một trong những biện pháp của chăm sóc sức khỏe toàn diện đối với mỗi người.
Theo đó, việc chăm sóc cũng như nâng cao sức khỏe tinh thần có ý nghĩa và vai trò rất lớn trong việc tạo niềm vui, sự hạnh phúc nội tại từ sâu bên trong tâm hồn. Nếu biết cách chăm sóc tinh thần đúng đắn, chúng ta sẽ có thể giúp bản thân trở nên vững vàng hơn, lạc quan hơn và đặc biệt, có thể kiểm soát mọi việc tốt hơn dù ở bất cứ tâm trạng nào.
Một khi đã hiểu rõ được ý nghĩa của việc chăm sóc sức khỏe tinh thần, bản thân của mỗi người sẽ có thể dễ dàng nhận thấy các dấu hiệu của bệnh tinh thần; dám đối mặt với thực tại thay vì trốn tránh để có thể vượt qua giai đoạn khó khăn trong cuộc sống.
Theo các chuyên gia, để chăm sóc sức khỏe tinh thần tốt, chúng ta cần đồng thời điều trị theo cả ba hướng chính như sau:
- Biện pháp sinh học (thuốc men, hoá dược)
- Biện pháp tâm lý.
- Biện pháp hỗ trợ từ gia đình và phục hồi chức năng tâm lý xã hội.
Bởi, đối với các loại bệnh lý về tinh thần, chỉ điều trị với thuốc thôi là chưa đủ mà cần phải có sự trợ giúp đắc lực và đúng cách từ các chuyên gia tâm lý trị liệu. Đặc biệt hơn đó chính là sự hỗ trợ từ phía gia đình và xã hội.
3 phương pháp chăm sóc sức khỏe tinh thần phổ biến
1. Nâng cao chất lượng cuộc sống
Đầu tiên, để có được sức khoẻ tinh thần tốt, chúng ta cần xây dựng một lối sống khoa học, lành mạnh.
Đây được xem là chiếc chìa khóa vàng dùng để chống chọi lại với các chứng rối loạn tinh thần. Mà cụ thể tập trung cải thiện chế độ ăn uống, thể dục thể thao và nghỉ ngơi để có thể nâng cao sức khỏe tinh thần.
- Xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh, cân đối và đầy đủ các dưỡng chất. Theo đó, nên ăn những loại thực phẩm tốt cho chăm sóc sức khỏe tinh thần như: rau củ quả tươi, ngũ cốc nguyên cám, cá nhiều chất béo.
Tốt nhất là bạn nên tự nấu ăn tại nhà. Hạn chế và tránh tối đa việc sử dụng những thức ăn nhanh, đồ ăn ngọt hoặc chiên rán, nhằm tránh các vấn đề về rối loạn tiêu hóa.
- Thường xuyên duy trì việc tập luyện thể thao một cách nhẹ nhàng và điều độ. Theo đó, những bộ môn lý tưởng trong vấn đề cải thiện sức khỏe tinh thần đó chính là: Thiền định, yoga có chức năng giúp bình ổn tâm trạng, thăng bằng cảm xúc.
Theo các chuyên gia, mỗi chúng ta nên duy trì việc tập luyện thường xuyên, ít nhất 5 buổi trong một tuần. - Học cách sắp xếp thời gian dành cho bản thân, nghỉ ngơi và thư giãn một cách hợp lý để có thể cân bằng lại cuộc sống cá nhân.
Theo đó, bạn nên xây dựng thói quen đi ngủ đúng giờ và ngủ đủ giấc khoảng 7 – 8 tiếng/ ngày để cho cơ thể hồi phục năng lượng.
2. Chăm sóc tinh thần bằng phương pháp tâm lý trị liệu
Bằng việc trò chuyện, chia sẻ, bày tỏ với các chuyên gia tâm lý về tất cả những suy nghĩ, vướng mắc và cảm xúc đang gặp phải, sẽ giúp chúng ta có thể giải toả tâm lý, từ đó khiến cho việc điều trị bệnh tinh thần dễ dàng hơn.
Lúc này, các chuyên gia tâm lý sẽ đóng vai trò như một người lắng nghe mà không đưa ra bất kỳ phán xét nào. Chính điều này sẽ làm cho người bệnh được gợi mở giải pháp tốt nhất để vượt qua khó khăn thử thách.
Trong trường hợp, bạn không muốn trị liệu tâm lý với người xa lạ. Bạn có thể hoàn toàn trải lòng với những người thân xung quanh, trong gia đình. Họ có thể là người thân, bạn bè, đồng nghiệp, người mà mình tin tưởng.
3. Chăm sóc sức khỏe tinh thần bằng thuốc điều trị rối loạn tinh thần
Hiện tại, có bốn loại thuốc phổ biến trong vấn đề điều trị rối loạn tinh thần. Có thể kể đến như: Thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu, thuốc chống loạn thần và thuốc ổn định tâm trạng.
Theo các chuyên gia, loại thuốc được xem là tốt nhất khi loại thuốc đó có thể giúp cải thiện được các triệu chứng cũng như những vấn đề sức khỏe khác.
Trên thực tế, đôi khi chúng ta có thể cần phải thử một vài loại thuốc ở những liều khác nhau cũng như kết hợp với những loại thuốc với nhau để có thể tìm ra được loại thuốc phù hợp nhất với tình trạng của chính mình.
Theo các chuyên gia, các thuốc điều trị rối loạn tinh thần đôi khi có thể mang tới một số tác dụng phụ không mong muốn. Chính vì thế, bạn tuyệt đối không nên tự ý sử dụng mà chưa có sự chỉ định của bác sĩ.
Hy vọng thông qua bài viết này, các bạn đã hiểu hơn về khái niệm sức khỏe tinh thần là gì? Cũng như ý nghĩa của việc chăm sóc sức khỏe tinh thần có thể mang lại. Từ đó biết cách bảo vệ sức khỏe tinh thần cho chính mình và người thân xung quanh.
