Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ từ 1 – 10 tuổi cần khoảng 10 – 15 mg/ngày để phát triển chiều cao và thể chất tối ưu. Tuy nhiên, rất nhiều trẻ không nhận đủ khoáng chất vi lượng. Làm sao để nhận biết trẻ em thiếu kẽm và cách khắc phục thế nào là an toàn, hiệu quả?
Kẽm rất quan trọng với trẻ nhỏ
Chỉ chiếm vài phần triệu trên trọng lượng khô của cơ thể, nhưng kẽm tham gia vào thành phần của khoảng 300 enzym và là một chất xúc tác quan trọng trong quá trình nhân bản của ADN.
Vì lẽ đó, kẽm tác động vào việc kích thích quá trình tăng trưởng của hàng loạt cơ quan quan trọng như não, hệ thần kinh, giúp trẻ tập trung, phát huy khả năng học hỏi, phát triển ngôn ngữ cơ thể và cả tâm thần vận động.
Bên cạnh đó, kẽm còn có khả năng điều hòa chức năng của hệ nội tiết điều khiển hoạt động sống bên trong và ngoài cơ thể, tăng cường khả năng chống oxy hóa, phát triển hàng rào miễn dịch. Khi được cung cấp đầy đủ kẽm, trẻ sẽ ăn ngon miệng, đạt được chiều cao tối ưu cũng như tốc độ phát triển thể chất.
Biểu hiện của trẻ em thiếu kẽm
Từ vai trò quan trọng đối với sức khỏe đã nêu trên, nếu trẻ em bị thiếu kẽm trẻ có những biểu hiện như:
- Ăn không ngon miệng, biếng ăn từ đó dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng
- Hệ tiêu hóa không khỏe mạnh khiến trẻ dễ gặp các vấn đề như tiêu chảy, táo bón…
- Trẻ thường dễ nhiễm bệnh, nhất là những bệnh về đường hô hấp, do hệ thống miễn dịch suy yếu
- Trẻ dễ bị tổn thương ở da như viêm da, mụn mủ, dày sừng, chậm liền sẹo, tóc rụng
- Thị giác rối loạn, nhìn kém, sợ ánh sáng, mù đêm
- Trẻ bị run, khàn giọng, rối loạn giấc ngủ, trằn trọc, bé giật mình khóc đêm…
Nguyên nhân khiến trẻ em bị thiếu kẽm
Dinh dưỡng kém
Bữa ăn thiếu cân bằng các thành phần dinh dưỡng, nhất là chất đạm từ động vật khiến cho cơ thể trẻ không nạp đủ lượng kẽm cần thiết trong giai đoạn đang phát triển. Bên cạnh đó, những trẻ bị bệnh, phải nuôi ăn qua đường tĩnh mạch cũng dễ bị thiếu kẽm so với trẻ khỏe mạnh.
Rối loạn hấp thu kẽm
Những trẻ thường gặp các vấn đề về tiêu hóa hay hấp thu như do mắc bệnh tiêu chảy mạn tính, viêm ruột … sẽ không hấp thu đủ kẽm cho cơ thể.
Trẻ em thiếu kẽm do mắc bệnh mạn tính
Với những bệnh nhân đang được điều trị chứng thiếu sắt kéo dài, hội chứng ruột ngắn, viêm đường ruột, tiêu chảy, dùng thuốc lợi tiểu lâu dài, dẫn lưu hoặc rò rỉ ruột trên… cũng có nguy cơ bị thiếu kẽm do không nạp đủ hoặc thất thoát kẽm. Ngoài ra, thường xuyên dùng thuốc kháng sinh để điều trị bệnh cũng là nguyên nhân khiến trẻ thiếu hụt một lượng kẽm nhất định.
Phòng ngừa nguy cơ thiếu kẽm ở trẻ
– Ngoài việc duy trì cho trẻ bú sữa mẹ ít nhất đến khi trẻ được 12 tháng tuổi, khi mẹ mang thai cũng cần phòng ngừa nguy cơ thiếu sắt từ trong bào thai.
– Khi trẻ bước vào độ tuổi ăn dặm, bạn nên cho trẻ ăn đầy đủ 4 nhóm thực phẩm, nhất là các loại thức ăn có nguồn gốc động vật như thịt, cá, trứng sữa, hải sản, ngũ cốc, các loại hạt họ dầu…
– Trong quá trình chế biến thức ăn, bạn không nên nấu trên nhiệt độ cao, hầm chín kỹ để tránh một lượng lớn vi chất kẽm bị thất thoát khiến trẻ em thiếu kẽm.
– Chú ý đến nguyên tắc an toàn thực phẩm và vệ sinh khi chế biến thức ăn để phòng tránh nguy cơ trẻ bị nhiễm khuẩn, tiêu chảy dễ gây thiếu kẽm.
Điều trị thiếu kẽm ở trẻ em
– Với trẻ sơ sinh nhẹ cân (có cân nặng dưới 2,5kg), các bác sĩ sẽ chỉ định bổ sung kẽm từ tháng thứ 2 sau khi sinh.
– Khi trẻ đạt 4-6 tháng tuổi, bên cạnh việc bổ sung kẽm qua thức ăn dặm, bạn có thể tăng cường kẽm qua đường uống với liều lượng là 5mg/ngày. Tuy nhiên, trước khi bổ sung kẽm, bạn nên đưa trẻ đến cơ quan y tế để được kiểm tra mức độ thiếu kẽm và có biện pháp bổ sung phù hợp.
– Bên cạnh việc dùng kẽm, bạn nên bổ sung vitamin A, B6, C và phốt pho để hỗ trợ hấp thu và đặc biệt phải nhớ uống sau bữa ăn 30 phút.
– Nếu cần phải dùng kẽm kết hợp với sắt, bạn nên dùng kẽm trước và sắt sau, cách nhau một khoảng thời gian. Bởi lẽ, sắt sẽ làm giảm hấp thu, khiến cho kẽm không thể phát huy được công dụng vốn có.
Thực phẩm giúp tốt cho trẻ em thiếu kẽm
Hải sản
Các loại hải sản có vỏ như hàu, tôm hùm, cua, ngao, cá hồi… đều chứa rất nhiều kẽm. Một con hàu cỡ vừa không chỉ chứa sắt, selen, các loại vitamin như B12, C mà còn chứa nguồn kẽm dồi dào đến 5,3mg.
Các loại hạt
Hạt vừng, bí ngô, hạnh nhân, hạt điều… đều chứa rất nhiều kẽm. Bạn có thể cho trẻ ăn trực tiếp hoặc chế biến thành các món ăn, thức uống để trẻ bổ sung đủ lượng kẽm cần thiết cho cơ thể. Rau, nấm
Kẽm tồn tại nhiều trong các loại đậu như đậu nành, đậu Hà Lan, đậu xanh và rau như măng tây, rau chân vịt, bắp ngô, khoai tây, bí ngô. Đặc biệt, trong nấm cũng chứa rất nhiều kẽm. Một khẩu phần nấm trắng có thể cung cấp đến 1,4mg kẽm cho cơ thể.
Thịt
Các loại thịt bò, thịt lợn, thịt gà cũng là nguồn bổ sung kẽm cho cơ thể. Theo tính toán, 85 gam ức gà chứa 0,9mg kẽm, 93 gam thịt bò om chứa 7mg kẽm, trong khi đó 93 gam thịt gà nấu chín cũng có thể cung cấp 2,4 mg kẽm.
Hàm lượng kẽm trong 100 gam thực phẩm:
| Tên thực phẩm | Kẽm (mg) | Tên thực phẩm | Kẽm (mg) |
| Sò | 13.4 | Ổi | 2.4 |
| Củ cải | 11.0 | Gạo nếp giã | 2.2 |
| Cùi dừa gà | 5.0 | Thịt bò | 2.2 |
| Đậu Hà Lan (hạt) | 4.0 | Khoai lang | 2.0 |
| Đậu nành | 3.8 | Đậu phộng | 1.9 |
| Lòng đỏ trứng gà | 3.7 | Gạo tẻ giã | 1.9 |
| Thịt cừu | 2.9 | Kê | 1.5 |
| Bột mì | 2.5 | Thịt gà ta | 1.5 |
| Thịt heo nạc | 2.5 | Rau ngổ | 1.48 |
Trẻ em thiếu kẽm sẽ gặp nhiều bất lợi về sức khỏe, thậm chí là nguy hiểm. Vì thế, Tạp chí Mẹ và Con nhắc mẹ nhận biết nguy cơ này để bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho con. Chúc bé vui khỏe và gia đình ngập tràn tiếng cười!
