Nhìn chung, rối loạn giấc ngủ thường là hệ quả của việc thiếu ngủ liên tục hoặc do chất lượng giấc ngủ giảm trong một khoảng thời gian dài. Ngủ ít hơn 7 tiếng mỗi ngày một cách thường xuyên có thể dẫn đến những hậu quả sa sút sức khỏe ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể của bạn.

Cơ thể bạn cần ngủ, cũng như việc nó cần không khí và thức ăn để hoạt động tốt nhất. Trong khi ngủ, cơ thể bạn tự chữa lành và phục hồi sự cân bằng hóa học. Bộ não của bạn tạo ra các kết nối và giúp duy trì trí nhớ. Nếu không ngủ đủ giấc, não và hệ thống cơ thể của bạn sẽ không hoạt động bình thường và chắc chắn điều này cũng có thể làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống của bạn. Một đánh giá về các nghiên cứu vào năm 2010 cho thấy, rối loạn giấc ngủ làm tăng nguy cơ tử vong sớm.

Các dấu hiệu đáng báo động cho sự thiếu ngủ bao gồm:

Buồn ngủ quá mức
Ngáp thường xuyên
Cáu gắt
Ban ngày mệt mỏi

Các chất kích thích, chẳng hạn như caffeine, không đủ để khắc phục nhu cầu ngủ sâu của cơ thể bạn. Trên thực tế, những loại chất kích thích này có thể khiến tình trạng thiếu ngủ trở nên tồi tệ hơn do bạn khó ngủ hơn vào ban đêm. Quá trình này thường bắt nguồn từ những đêm mất ngủ, sau đó là bạn cần tiêu thụ caffeine vào ngày hôm sau để chống lại sự mệt mỏi do không thể chợp mắt cả đêm. Và caffeine có thể làm cho triệu chứng mất ngủ càng tồi tệ hơn vào đêm hôm sau.

Các tác hại khôn lường của rối loạn giấc ngủ

Hệ thống thần kinh trung ương hoạt động kém

Hệ thống thần kinh trung ương của bạn là đường truyền thông tin chính của cơ thể bạn. Giấc ngủ là điều kiện cần thiết để giữ cho hệ thống này hoạt động bình thường, nhưng chứng mất ngủ kinh niên có thể làm gián đoạn cách cơ thể gửi và xử lý thông tin đến hệ thần kinh. Trong khi ngủ, tế bào thần kinh trong não giúp bạn ghi nhớ thông tin mới đã tiếp nhận trong ngày vừa qua. Thiếu ngủ khiến não của bạn kiệt sức, vì vậy nó không thể thực hiện các nhiệm vụ ghi nhớ của mình.

Rối loạn giấc ngủ làm cho bạn khó tập trung hơn hoặc khó khăn trong việc tiếp thu những điều mới. Tốc độ các tín hiệu mà cơ thể bạn gửi đi cũng có thể bị chậm lại, làm giảm khả năng phối hợp các chi và tăng nguy cơ gặp tai nạn. Thiếu ngủ cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và trạng thái cảm xúc của bạn. Bạn có thể cảm thấy mất kiên nhẫn hơn hoặc tâm trạng thay đổi thất thường. Nếu tình trạng thiếu ngủ tiếp tục kéo dài đủ lâu, bạn có thể bắt đầu gặp ảo giác – nhìn hoặc nghe thấy những thứ không thực sự ở đó.

Thiếu ngủ cũng có thể gây hưng cảm ở những người bị rối loạn tâm trạng lưỡng cực. Một trong những triệu chứng cực kỳ tai hại chính là “microsleep”. Đây là những giấc ngủ cực ngắn, bạn có thể sẽ ngủ quên trong vài giây mà không hề nhận ra. “Microsleep” nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn và có thể cực kỳ nguy hiểm nếu nó ập đến trong lúc bạn đang lái xe hoặc đang vận hành các loại máy móc nặng tại nơi làm việc.

Hệ miễn dịch suy giảm

Trong khi ngủ, hệ thống miễn dịch của bạn tạo ra các chất bảo vệ, chống nhiễm trùng như kháng thể và cytokine. Cơ thể sử dụng những chất này để chống lại những “kẻ xâm lược từ bên ngoài” như vi khuẩn và vi rút. Một số cytokine nhất định cũng giúp bạn dễ ngủ, giúp hệ thống miễn dịch của bạn hoạt động hiệu quả hơn để bảo vệ cơ thể chống lại bệnh tật.

Thiếu ngủ ngăn cản hệ thống miễn dịch của bạn xây dựng lực lượng kháng thể bảo vệ cơ thể. Nếu bạn không ngủ đủ giấc, cơ thể bạn không thể chống lại những “kẻ xâm lược” và bạn cũng phải mất nhiều thời gian hơn để cơ thể hồi phục sau bệnh tật. Rối loạn giấc ngủ lâu dài cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính, chẳng hạn như bệnh đái tháo đường và bệnh tim.

Hệ hô hấp bị ảnh hưởng đáng kể

Mối quan hệ giữa giấc ngủ và hệ hô hấp diễn ra theo cả hai chiều. Chứng rối loạn thở vào ban đêm được gọi là chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) có thể làm gián đoạn giấc ngủ của bạn và làm giảm chất lượng giấc ngủ. Khi bạn thức suốt đêm, điều này có thể gây ra tình trạng mất ngủ, khiến bạn dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp như cảm lạnh thông thường và cúm. Thiếu ngủ cũng có thể làm cho các bệnh hô hấp mãn tính, chẳng hạn như bệnh phổi mãn tính, trở nên tồi tệ hơn.

Hệ tiêu hóa hoạt động kém

Cùng với việc ăn quá nhiều và không tập thể dục, thiếu ngủ là một yếu tố nguy cơ khác dẫn đến thừa cân và béo phì. Giấc ngủ ảnh hưởng đến mức độ của hai hormone leptin và ghrelin, giúp kiểm soát cảm giác đói và no. Leptin nói với não của bạn rằng bạn đã ăn đủ. Nếu không ngủ đủ giấc, não của bạn sẽ giảm leptin và tăng ghrelin, một chất kích thích sự thèm ăn. Dòng chảy của các hormone này có thể giải thích cho việc ăn vặt vào ban đêm hoặc tại sao một người nào đó có thể ăn quá nhiều vào ban đêm. Thiếu ngủ cũng có thể khiến bạn cảm thấy quá mệt mỏi để tập thể dục. Theo thời gian, hoạt động thể chất giảm có thể khiến bạn tăng cân vì bạn không đốt cháy đủ calo và không tạo cơ bắp.

Thiếu ngủ cũng khiến cơ thể tiết ra ít insulin hơn sau khi ăn. Insulin giúp giảm lượng đường (glucose) trong máu của bạn. Thiếu ngủ cũng làm giảm khả năng dung nạp glucose của cơ thể và có liên quan đến tình trạng kháng insulin. Những gián đoạn này có thể dẫn đến bệnh đái tháo đường và béo phì.

Hệ tim mạch không khỏe mạnh

Giấc ngủ ảnh hưởng đến các quá trình giữ cho tim và mạch máu của bạn khỏe mạnh, bao gồm ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, huyết áp và mức độ viêm của bạn. Nó cũng đóng một vai trò quan trọng trong khả năng chữa lành và sửa chữa các mạch máu và tim của cơ thể bạn. Những người ngủ không đủ giấc có nhiều khả năng mắc bệnh tim mạch. Một phân tích đã liên kết chứng mất ngủ với việc tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ.

Hệ thống nội tiết xáo trộn

Việc sản xuất hormone phụ thuộc vào giấc ngủ của bạn. Để sản xuất testosterone, bạn cần ngủ ít nhất 3 giờ liên tục, tức là khoảng thời gian đầu tiên của chu kỳ ngủ. Sự gián đoạn trong giấc ngủ cũng có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone tăng trưởng, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên. Các hormone này giúp cơ thể xây dựng khối lượng cơ và sửa chữa các tế bào và mô, ngoài các chức năng tăng trưởng khác. Tuyến yên tiết ra hormone tăng trưởng mỗi ngày, nhưng chúng ta cần ngủ đủ giấc và tập thể dục để kích thích việc giải phóng loại hormone này.

Điều trị chứng thiếu ngủ

Cách cơ bản nhất của điều trị chứng rối loạn giấc ngủ chính là ngủ đủ giấc, với thời lượng từ 7 – 9 giờ mỗi đêm. Đối với những ai đang mắc chứng rối loạn giấc ngủ thì cách nào hoàn toàn không dễ một chút nào. Bạn có thể cần sự trợ giúp của bác sĩ hoặc chuyên gia về giấc ngủ. Nếu cần, họ có thể chẩn đoán và điều trị chứng rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn có thể xảy ra.

Một số dạng rối loạn giấc ngủ phổ biến nhất:

Khó thở khi ngủ
Chứng ngủ gật
Hội chứng chân không nghỉ (Restless Legs Syndrome – RLS)
Mất ngủ
Rối loạn nhịp sinh học

Để chẩn đoán những tình trạng này, bác sĩ có thể yêu cầu một số kiểm tra về chất lượng giấc ngủ của bạn. Bài kiểm tra này có thể được tiến hành tại phòng khám hoặc tại nhà tùy theo ý muốn của bạn và yêu cầu của bác sĩ. Nếu bạn được chẩn đoán mắc chứng rối loạn giấc ngủ, bạn có thể được cho dùng thuốc hoặc một thiết bị hỗ trợ đường thở mở vào ban đêm (trong trường hợp bạn gặp phải triệu chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn) để giúp chống lại chứng rối loạn này, nhờ đó mà bạn có thể ngủ ngon hơn vào ban đêm.

Cách phòng ngừa rối loạn giấc ngủ

Cách tốt nhất để ngăn ngừa tình trạng thiếu ngủ là đảm bảo nhiệm vụ ngủ đủ giấc của chính bản thân mình. Thực hiện theo các hướng dẫn về giấc ngủ được khuyến nghị phù hợp theo từng nhóm tuổi.

Một số tips nhỏ giúp bạn ngủ ngon hơn vào ban đêm:

Hạn chế ngủ ban ngày
Hạn chế caffeine sau bữa trưa hoặc ít nhất vài giờ trước khi đi ngủ
Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày
Kiểm soát giấc ngủ nướng vào cuối tuần
Dành một giờ trước khi ngủ để thực hiện các hoạt động thư giãn như đọc sách, thiền định hoặc ngâm chân.
Tránh các bữa ăn no trong vòng 1-2 giờ trước khi đi ngủ
Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử ngay trước khi đi ngủ
Tập thể dục thường xuyên, nhưng không tập thể dục vào buổi tối gần giờ đi ngủ
Hạn chế uống rượu, bia

Nếu bạn tiếp tục gặp vấn đề về giấc ngủ vào ban đêm và phải đối mặt với việc chống lại sự mệt mỏi vào ban ngày, hãy đến gặp các bác sĩ chuyên khoa. Họ sẽ giúp kiểm tra các tình trạng tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sau này. Mẹ và Con chúc bạn nhanh chóng tìm lại giấc ngủ ngon cho mình!