Gần đây, các nhà y học theo nguyên lý học thuyết kinh lạc Ðông y đã phát hiện ngũ tạng lục phủ có vùng tương ứng ở đôi chân. Khi rửa chân đồng thời thực hiện xoa bóp các ngón chân, lòng bàn chân, có thể phòng và chữa được nhiều chứng bệnh. Ví dụ: ngón chân cái là đường đi ngang qua của hai kinh can-tỳ, giúp sơ can-kiện tỳ, tăng sự thèm ăn, điều trị gan-tỳ sưng to; ngón chân thứ tư thuộc kinh đởm, giúp phòng trị táo bón và đau hông sườn; ngón chân út thuộc kinh bàng quang, chữa chứng đái dầm ở trẻ, điều chỉnh đúng vị trí tử cung của phụ nữ; lòng bàn chân có huyệt dũng tuyền thuộc kinh thận, giúp điều trị thận hư, suy nhược…
Hiện nay, các nhà chuyên môn còn cho rằng, đôi chân con người có vô số rễ thần kinh liên quan mật thiết với thần kinh trung khu đại não, đồng thời liên hệ mật thiết đến từng cơ quan, từng vị trí trên khắp cơ thể. Dùng nước nóng ngâm, rửa chân là tạo ra kích thích lành tính, làm hưng phấn các rễ thần kinh, giúp tăng cường trí nhớ, đem lại cảm giác thoải mái, nhẹ nhàng cho chân và não.
Ngâm chân thế nào cho đúng?
Ngâm, rửa chân bằng nước nóng: Dùng nước sạch đun nóng đến 50-60 độ C rồi cho vào thau bằng gỗ hay sứ (hiện nay ở những cửa hàng dụng cụ y khoa đã có bán các thau bằng điện và tạo sóng kích thích). Người bệnh ngồi thẳng, ngâm rửa chân trong nước nóng, mỗi lần ngâm rửa từ 10-15 phút. Mỗi tối trước khi đi ngủ thực hiện một lần.
Nếu nhiệt độ nước hơi cao, có thể thêm một ít nước lạnh hoặc chờ nước nguội bớt rồi ngâm rửa.
Nước thuốc ngâm, rửa chân: Chọn phương thuốc thích hợp với tính chất của bệnh. Dùng nước nấu thuốc hoặc dùng nước nóng hòa tan thành dung dịch thuốc (đối với thuốc đã tán bột). Sau đó đổ dung dịch thuốc vào thau, đưa hai chân (hay bên chân bị bệnh) vào ngâm rửa. Mỗi ngày ngâm từ 1-3 lần, mỗi lần 10-20 phút.
Bệnh nào thích hợp với phương pháp ngâm chân?
Mất ngủ: Dùng nước nóng ngâm rửa chân 1 lần mỗi tối trước khi đi ngủ. Ngoài ra cần đảm bảo chỗ ngủ yên tĩnh, thoáng mát. Khi ngủ cần giữ tâm lý thư thái.
Di tinh, xuất tinh sớm: Dùng nước nóng ngâm rửa chân 1 lần mỗi tối trước khi ngủ với tinh thần thư thái. Không xem phim, sách báo khêu gợi tình dục…
Giải trừ mỏi mệt: Người lao động tay chân, luyện tập thân thể hay sau khi đi đường dài nên dùng nước nóng ngâm rửa chân sẽ giúp tiêu trừ mỏi mệt.
Ðau gót và viêm khớp cổ chân: Dùng nước thuốc gồm thấu cốt thảo 30g; tầm cốt phong 30g; độc hoạt 15g; nhũ hương 10g; mộc dược 10g; huyết kiệt 10g; lão hạc thảo 30g; hoàng cảo 20g. Ngâm rửa chân lúc còn nóng, mỗi ngày 2 lần.
Chấn thương vùng chân: Nấu nước thuốc gồm tô mộc 30g; đào nhân 12g; hồng hoa 10g; thổ nguyên 10g; huyết kiệt 12g; nhũ hương 10g; mộc dược 10g; tự nhiên đồng 20g, ngâm rửa chân lúc còn ấm nóng.
Viêm tắc tĩnh mạch chân: Dùng thủy điệt 30g; thổ nguyên 10g; đào nhân 10g; tô mộc 10g; hồng hoa 10g; huyết kiệt 10g; xuyên ngưu tất 15g; phụ tử 10g; quế chi 20g; địa long 30g; cam thảo 15g; nhũ hương 10g; mộc dược 10g. Nấu lấy nước thuốc, đổ vào thau gỗ. Ngâm rửa từ đầu gối trở xuống. Dùng khi nước thuốc còn nóng.
Ung nhọt vùng chân: Dùng kim ngân hoa 20g; liên kiều 20g; hạ khô thảo 20g; địa đinh 20g; công anh 30g; đơn bì 10g; hoàng liên 12g; thương truật 12g, nấu nước ngâm rửa nơi bị bệnh.
Phù chân: Dùng ô mai 100g nấu nước, chờ nguội mới ngâm rửa chân, sau đó dùng khăn sạch lau khô. Mỗi ngày ngâm 1-3 lần. Thời gian đang điều trị và sau khi lành bệnh không được mang dép nhựa hay cao su, đảm bảo cho chân khô ráo, sạch sẽ.
Ðau ngứa mắt: Dùng nước nóng ngâm rửa chân, hay dùng cúc hoa 60g nấu nước ngâm rửa chân, mỗi ngày ngâm 1-3 lần. Chữa cao huyết áp, chóng mặt, hoa mắt: Hạ khô thảo 30g; câu đằng 20g; tang diệp (lá dâu) 15g; cúc hoa 20g, nấu nước ngâm rửa chân, mỗi ngày ngâm 1-2 lần, mỗi lần 15-20 phút.
Ðau răng do nhiệt: Ðịa cốt bì 60g; đơn bì 10g; thạch cao 60g; phòng phong 15g; cúc hoa 30g, nấu nước ngâm rửa chân, mỗi ngày 2-3 lần, mỗi lần 10-15 phút. Ðồng thời kiêng dùng các thức ăn nhiều mỡ béo, cay, nóng, giảm bớt phần ăn.
Lạnh cóng vùng chân: Dùng nước nóng ngâm rửa chân 1 lần mỗi tối trước khi ngủ. Hay dùng nước thuốc gồm quế chi 15g; phụ tử 10g; gừng khô 15g, ngâm rửa chân lúc nước còn nóng, mỗi ngày ngâm 2-3 lần, mỗi lần 10-15 phút.
Chú ý: Khi dùng nước thuốc ngâm rửa chân, cần chọn các vị thuốc thích hợp, tính năng của thuốc phải phù hợp với từng chứng bệnh. Không dùng thuốc có tính kích thích mạnh và ăn mòn; có thể phối hợp ngâm rửa chân với các liệu pháp khác (tiến hành cùng lúc). Đặc biệt, không dùng liệu pháp ngâm rửa chân cho người bệnh sợ nước và bị chó cắn.
Lương y Bàng Cầm
