Hội chứng sợ bóng tối cực độ được xem là một nỗi ám ảnh này rất phổ biến ở trẻ em và có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi. Những người mắc chứng rối loạn lo âu này có thể khó ngủ, lên cơn hoảng loạn và có thể tránh ra khỏi nhà sau khi trời tối.

Hội chứng sợ bóng tối là gì?

Nyctophobia (đôi khi được gọi là scotophobia hoặc lygophobia) là hội chứng sợ bóng tối cực độ. Tên gọi này xuất phát từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là đêm. Trẻ em và người lớn mắc hội chứng sợ bóng tối có thể sợ ở một mình trong bóng tối. Họ có thể lo lắng khi ở những nơi tối tăm và có thể khó ngủ trong phòng tối.

Nếu không được điều trị, những người mắc chứng sợ bóng tối nghiêm trọng có thể tránh mọi tình huống không có đủ ánh sáng. Họ có thể ở trong nhà sau khi mặt trời lặn và tránh các hoạt động xã hội đòi hỏi phải ra ngoài sau khi trời tối. Những người mắc chứng sợ bóng tối cũng có thể khó ngủ (mất ngủ), điều này có thể dẫn đến mệt mỏi vào ban ngày và thậm chí khó duy trì công việc. Một số loại trị liệu có thể giúp trẻ em và người lớn mắc chứng rối loạn này.

“Thông tin thêm bạn cần biết: Bất kỳ một nỗi ám ảnh cụ thể nào đều là một loại rối loạn lo âu, và hội chứng sợ bóng tối cũng vậy. Những rối loạn này khiến người lớn và trẻ em có nỗi sợ hãi mãnh liệt, phi lý về một thứ thực sự vô hại. Những người mắc chứng ám ảnh sợ có những phản ứng cực đoan, phi thực tế với điều gì đó mà nhiều người khác không thấy đáng sợ.”

Hội chứng sợ bóng tối phổ biến đến mức nào?

Hội chứng sợ bóng tối rất phổ biến, đặc biệt là ở trẻ em. Một số nhà nghiên cứu ước tính rằng gần 45% trẻ em có nỗi sợ hãi mạnh mẽ bất thường về một điều gì đó. Sợ bóng tối là một trong những nỗi sợ hãi phổ biến nhất ở trẻ em từ 6 đến 12 tuổi. Trẻ em thường hết chứng sợ bóng khi đến tuổi thiếu niên, nhưng không phải lúc nào cũng vậy.

Trên khắp nước Mỹ, khoảng 9% người trưởng thành mắc chứng rối loạn ám ảnh cụ thể trong năm qua. Hơn 12% người trưởng thành từng mắc một chứng ám ảnh cụ thể nào đó trong đời. Nhìn chung, các bé gái có nhiều khả năng mắc hội chứng sợ bóng tối hơn nhưng bất cứ ai cũng có thể có nỗi sợ này.

Tại Việt Nam, chưa có thống kê cụ thể về tỷ lệ trẻ mắc hội chứng sợ bóng tối. Tuy nhiên, có thể thấy có rất nhiều trẻ có biểu hiện tương đồng với dấu hiệu của hội chứng này.

Xem thêm: Hội chứng sợ không gian rộng, làm sao để vượt qua?

Triệu chứng và nguyên nhân

Ai có nguy cơ mắc hội chứng sợ bóng tối?

Hội chứng sợ bóng tối phổ biến ở trẻ em hơn nhiều so với người lớn, nhưng mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể sợ bóng tối. Trẻ em và người lớn từng trải qua chấn thương hoặc rắc rối trong bóng tối có nhiều khả năng phát triển loại ám ảnh này hơn, đặc biệt nếu sự việc xảy ra trong bóng tối.

Ký ức về trải nghiệm đáng sợ đó có thể quay trở lại bất cứ khi nào đèn tắt hoặc thậm chí khi bạn nghĩ đến việc ở trong bóng tối. Điều này có nghĩa là chứng sợ bóng tối có thể phát triển như một phần của chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) .

Nyctophobia cũng có thể phát triển sau khi xem một bộ phim đáng sợ hoặc nghe một câu chuyện khó chịu. Bạn (hoặc con bạn) có thể tua lại những hình ảnh đáng sợ này trong đầu. Và nếu xung quanh quá tối để bạn có thể nhìn thấy, bạn có thể lo lắng rằng những vật thể gây sợ hãi là có thật.

Bạn có nguy cơ cao phát triển bất kỳ loại rối loạn ám ảnh cụ thể nào nếu bạn có:

Trầm cảm
Rối loạn lo âu tổng quát (GAD)
Tiền sử bệnh tâm thần
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
Những nỗi ám ảnh khác hoặc tiền sử ám ảnh trong gia đình bạn
Các cơn hoảng loạn hoặc rối loạn hoảng sợ khác, chẳng hạn như sợ ma, sợ không gian kín

Điều gì gây ra hội chứng sợ bóng tối?

Một số nhà nghiên cứu tin rằng nỗi sợ bóng tối có lẽ đã có từ tổ tiên chúng ta. Cách đây rất nhiều năm, khi tổ tiên chúng ta sống và ngủ ngoài trời, bóng tối rất nguy hiểm. Những kẻ săn mồi lang thang vào ban đêm và tổ tiên của chúng ta phải cảnh giác để tồn tại.

Nhưng hội chứng sợ bóng tối không chỉ có nghĩa là sợ bóng tối. Trẻ em và người lớn mắc chứng ám ảnh này thực sự sợ những gì họ không thể nhìn thấy. Trong bóng tối, nhiều đứa trẻ sợ ma, quái vật hay trộm cướp. Trẻ có thể lo lắng về những tiếng động mà trẻ nghe thấy khi đèn tắt, đặc biệt nếu trẻ không thể biết nguyên nhân gây ra chúng. Trẻ sợ những gì trong bóng tối cũng nhiều như trẻ sợ chính bóng tối vậy.

Một trải nghiệm đau thương (thậm chí xảy ra trong ngày) có thể dẫn đến hội chứng sợ bóng tối. Ký ức về một sự kiện đáng sợ có thể quay trở lại khi trời tối, gây ra phản ứng cực độ.

Các tác nhân gây ra hội chứng sợ bóng tối là gì?

Hầu như tất cả mọi người đều thỉnh thoảng cảm thấy khó chịu hoặc không thoải mái trong bóng tối. Nhưng một nỗi ám ảnh cụ thể không chỉ là nỗi sợ hãi thỉnh thoảng. Nỗi ám ảnh cản trở cuộc sống hàng ngày. Trẻ em và người lớn mắc chứng sợ bóng mắt thường cảm thấy lo lắng nghiêm trọng khi:

Bước vào một nơi tối tăm (như rạp chiếu phim)
Chuẩn bị đi ngủ
Nhìn thấy mặt trời lặn
Suy nghĩ về việc ở trong bóng tối
Cố gắng ngủ vào ban đêm
Tắt đèn
Xem một bộ phim hoặc chương trình truyền hình có cảnh ban đêm

Các triệu chứng của hội chứng sợ bóng tối là gì?

Những người cực kỳ sợ bóng tối sẽ trải qua nỗi sợ hãi hoặc lo lắng tột độ khi họ ở trong bóng tối hoặc nghĩ về bóng tối. Trẻ có thể tránh đi ngủ hoặc không chịu tắt đèn khi đi ngủ. Các dấu hiệu của hội chứng này bao gồm:

Khó nuốt và khô miệng
Chóng mặt và đau đầu
Đổ mồ hôi quá nhiều
Có cảm giác sợ hãi, suy nghĩ thảm khốc (kinh hoàng) và các cơn hoảng loạn
Nhịp tim tăng, đau ngực không phải do bệnh lý tim mạch hoặc tim đập nhanh
Cảm xúc mãnh liệt, khóc lóc gào thét trong bóng tối
Buồn nôn và nôn khi nghĩ về bóng tối hoặc ban đêm
Khó thở hoặc thở nhanh

Các biến chứng của hội chứng sợ bóng tối là gì?

Hội chứng sợ bóng tối thường đi đôi với chứng mất ngủ. Những người khó ngủ có thể có hội chứng sợ bóng tối và những người sợ bóng tối thường khó ngủ. Họ có thể trở nên lo lắng tột độ khi tắt đèn hoặc thậm chí nhắm mắt lại.

Để tránh bóng tối, những người mắc chứng sợ bóng tối có thể cố gắng bật đèn khi ngủ. Nhưng ngủ với đèn sáng có thể khiến bạn khó có được giấc ngủ ngon.

Ngủ quá ít có thể gây mệt mỏi cực độ . Kiệt sức trong ngày có thể khiến bạn khó giữ được việc làm. Nếu không được điều trị, chứng sợ bóng tối có thể gây ra vấn đề trong các mối quan hệ, đặc biệt nếu bạn tránh rời khỏi nhà sau khi trời tối vì sợ hãi.

Với trẻ em, việc khó ngủ cản trở sự phát triển của con bạn và có thể dẫn đến các vấn đề về hành vi hoặc học tập. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Chẩn đoán và điều trị

Cách chẩn đoán hội chứng sợ bóng tối

Để chẩn đoán nỗi ám ảnh này, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn (hoặc các triệu chứng của con bạn), bao gồm cả thời điểm chúng bắt đầu và thời điểm chúng xảy ra. Hãy cho bác sĩ biết về bất kỳ trải nghiệm đáng sợ hoặc đau thương nào mà bạn đã trải qua, ngay cả khi chúng xảy ra vào ban ngày.

Bác sĩ sẽ muốn biết liệu chứng sợ bóng đêm có ảnh hưởng đến giấc ngủ và hoạt động hàng ngày của bạn hay không. Bác sĩ cũng sẽ hỏi về bất kỳ nỗi ám ảnh nào khác mà bạn mắc phải hoặc liệu bạn có tiền sử gia đình mắc chứng ám ảnh đó hay không.

Quản lý và điều trị hội chứng sợ bóng tối

Ngủ với đèn ngủ có thể giúp một số trẻ em và người lớn cảm thấy thoải mái hơn trong phòng tối. Đôi khi, chỉ cần có một chút ánh sáng cũng đủ giúp người mắc chứng sợ bóng đêm chìm vào giấc ngủ và ngủ sâu hơn, ngon hơn.

Nếu bạn bị mất ngủ, bác sĩ có thể khuyên bạn nên sử dụng melatonin hoặc các loại thuốc khác để giúp bạn cải thiện chất lượng giấc ngủ. Nếu bạn từng trải qua một trải nghiệm đau thương khiến bạn đau khổ, bác sĩ sẽ đề xuất liệu pháp tâm lý hoặc tư vấn để giúp bạn hiểu được cảm xúc của mình và học cách quản lý những cảm xúc này. Bạn cũng có thể cần thuốc để điều trị trầm cảm hoặc kiểm soát cơn hoảng loạn.

Một số loại trị liệu có thể giúp những người mắc hội chứng sợ bóng tối nghiêm trọng, bao gồm:

Trị liệu hành vi nhận thức (CBT), để học cách thay đổi cách bạn phản ứng với nỗi sợ bóng tối.
Liệu pháp tiếp xúc, bao gồm việc cho bạn dần dần tiếp xúc với bóng tối để bạn có thể trở nên mẫn cảm với nó. Điều quan trọng là thực hiện liệu pháp này dưới sự giám sát của bác sĩ, chuyên gia có chuyên môn.
Liệu pháp thôi miên, giúp bạn suy nghĩ lại về nỗi sợ bóng tối và nỗi lo lắng mà bạn đang có. Liệu pháp thôi miên bao gồm các bài tập thư giãn có hướng dẫn trong khi tâm trí bạn ở trạng thái bình tĩnh.
Trị liệu tâm lý, hay trị liệu bằng trò chuyện, để giúp bạn hiểu nỗi sợ hãi của mình và quản lý cảm xúc của mình.
Các bài tập chánh niệm như yoga, bài tập thở và thiền định giúp bạn kiểm soát sự lo lắng khi ở trong bóng tối.

Hội chứng sợ bóng tối là một dạng rối loạn lo âu và hoàn toàn có thể cải thiện. Do đó, nếu bạn đang phải đối diện với nỗi sợ này thì hãy tìm đến các cơ sở y tế uy tín để được hỗ trợ bạn nhé.