Trong nhịp sống hiện đại, khoảng cách giữa ba mẹ và con cái dường như đang dần lớn hơn. Không ít ba mẹ cảm thấy con mình ngày càng ít chia sẻ, sống khép kín hoặc ngại nói ra cảm xúc thật. Vậy điều gì khiến con dần xa cách và mất đi thói quen tâm sự với ba mẹ?
Những nguyên nhân khiến trẻ không muốn chia sẻ với ba mẹ
Ba mẹ thiếu thời gian dành cho con
Trong guồng quay bận rộn của công việc và cuộc sống, ba mẹ thường xuyên vắng mặt trong các khoảnh khắc quan trọng của con. Khi trẻ cần nói chuyện nhưng không có ai lắng nghe, dần dần con sẽ thôi không còn muốn chia sẻ nữa. Sự thiếu vắng về mặt tinh thần khiến trẻ cảm thấy không được quan tâm và dễ thu mình lại.
Trẻ con không thể cạnh tranh với các thiết bị điện tử của ba mẹ. Khi trẻ bị ngắt lời hoặc cảm thấy câu chuyện của mình không đủ thú vị để được chú ý, cảm xúc thất vọng sẽ tích tụ theo thời gian. Việc thiếu tương tác chất lượng làm cho mối liên kết giữa cha mẹ và con cái ngày càng lỏng lẻo.
Phản ứng tiêu cực từ ba mẹ khiến trẻ sợ nói thật
Có những lúc trẻ rất muốn tâm sự nhưng lại nhận về sự la mắng, chỉ trích hoặc thái độ thiếu kiên nhẫn từ ba mẹ. Khi con cảm thấy việc chia sẻ đồng nghĩa với bị đánh giá, bị so sánh hay bị ép phải nghe những bài giảng, con sẽ chọn cách im lặng để tự bảo vệ mình. Sự thất vọng trong những lần đầu bộc lộ cảm xúc sẽ khiến con ngại mở lòng ở những lần sau.
Ba mẹ thường nghĩ rằng mình nói điều đúng, nhưng trẻ chỉ cần được lắng nghe trước khi nhận lời khuyên. Một lời trách móc không đúng lúc có thể làm tổn thương niềm tin mong manh mà con đang dành cho ba mẹ. Nếu điều đó lặp đi lặp lại, trẻ sẽ dần xem im lặng là an toàn hơn việc chia sẻ thật lòng.
Trẻ thiếu kỹ năng thể hiện cảm xúc
Không phải đứa trẻ nào cũng biết cách diễn đạt cảm xúc của mình. Nhiều trẻ cảm thấy khó nói về những điều mình đang lo lắng hoặc tổn thương. Nếu không được ba mẹ dạy cách chia sẻ, trẻ sẽ cảm thấy lúng túng khi phải bộc lộ suy nghĩ cá nhân.
Đôi khi, trẻ có những cảm xúc rối bời mà bản thân cũng chưa hiểu rõ. Việc không tìm được từ ngữ phù hợp hay sợ ba mẹ không hiểu sẽ khiến trẻ chọn cách giấu đi cảm xúc thật. Lâu dần, việc chia sẻ với người lớn trở thành điều khó khăn và xa lạ.
Ba mẹ có đang vô tình khiến con ngại chia sẻ?
Sự kỳ vọng quá cao khiến con áp lực
Nhiều ba mẹ đặt kỳ vọng rất lớn vào con cái, mong con luôn học giỏi, ngoan ngoãn và không được mắc sai lầm. Khi trẻ không đáp ứng được, con sẽ sợ bị thất vọng và chọn cách giấu giếm. Việc chia sẻ với ba mẹ trong tình huống đó giống như tự tố cáo bản thân, khiến trẻ càng thêm áp lực cuộc sống.
Trẻ cần được công nhận dù đôi khi kết quả chưa như mong đợi. Nếu ba mẹ chỉ nhìn vào điểm số hoặc thành tích mà quên mất cảm xúc thật của con, con sẽ dần không còn muốn nói ra điều gì. Áp lực đến từ yêu thương sai cách có thể làm trẻ tổn thương âm thầm.
So sánh con với người khác làm giảm tự tin
Một trong những điều khiến trẻ dễ mất lòng tin vào việc chia sẻ là khi ba mẹ liên tục so sánh con với bạn bè, anh chị em hoặc con người khác. Những câu như “Sao con không giỏi như bạn A?” hay “Nhìn con B mà học hỏi” vô tình làm trẻ cảm thấy mình kém cỏi và không được yêu thương trọn vẹn.
Sự so sánh khiến con nghĩ rằng ba mẹ không thật sự hiểu mình. Khi con cảm thấy không đủ tốt để được lắng nghe, con sẽ ngại ngần trong việc chia sẻ tâm tư hay khó khăn. Đôi khi, chỉ một câu nói vô tình cũng có thể khiến con tổn thương sâu sắc và khép lòng lại.
Truy hỏi quá nhiều khiến con thấy bị kiểm soát
Có ba mẹ muốn biết mọi điều con trải qua trong ngày nên thường hỏi dồn dập như “Hôm nay ở lớp có chuyện gì?”, “Con đã làm bài tập chưa?”, “Bạn con tên gì?”… Dù xuất phát từ sự quan tâm, nhưng cách hỏi dồn có thể khiến trẻ cảm thấy như bị thẩm vấn.
Trẻ cần được chia sẻ trong sự thoải mái, không áp lực hay kiểm soát. Nếu mỗi lần con nói ra điều gì cũng bị tra hỏi quá mức, con sẽ học cách né tránh hoặc trả lời qua loa cho xong chuyện. Để con sẵn sàng mở lòng, ba mẹ cần tạo không gian an toàn, nhẹ nhàng và kiên nhẫn.
Làm sao để khơi gợi sự chia sẻ từ con?
Bắt đầu từ sự lắng nghe không phán xét
Điều đầu tiên để trẻ sẵn sàng chia sẻ là cảm nhận được ba mẹ thật sự lắng nghe. Hãy dành cho con ánh mắt, thái độ và thời gian trọn vẹn mỗi khi con muốn nói điều gì đó. Thay vì phản ứng ngay hay đưa ra lời khuyên, ba mẹ hãy thử đặt mình vào cảm xúc của con.
Một cái gật đầu nhẹ, một cái nắm tay hoặc đơn giản là im lặng nghe hết câu chuyện của con cũng đủ để con thấy an toàn. Lắng nghe không phải chỉ để trả lời, mà là để con thấy mình được thấu hiểu. Khi trẻ thấy được sự tin cậy, con sẽ chủ động hơn trong việc chia sẻ những điều thật lòng.
Tạo thói quen trò chuyện hằng ngày
Mỗi ngày, hãy dành ít nhất 15–20 phút để trò chuyện cùng con về những điều nhỏ nhặt như bữa ăn ở trường, một bạn mới quen, hay một câu chuyện thú vị con gặp. Những cuộc trò chuyện nhẹ nhàng, không áp lực sẽ giúp trẻ dần cảm thấy việc chia sẻ là điều bình thường và dễ chịu.
Việc duy trì thói quen trò chuyện sẽ tạo nên sợi dây kết nối bền chặt giữa ba mẹ và con. Khi những cuộc đối thoại trở thành phần quen thuộc trong ngày, trẻ sẽ tự nhiên mở lòng hơn mà không cần phải ép buộc. Không cần những câu chuyện lớn lao, chỉ cần sự hiện diện đủ đầy đã là món quà quý giá với con.
Chấp nhận cảm xúc thật của trẻ
Trẻ con cũng có những lúc buồn, giận, lo lắng hay thất vọng – đó là điều hoàn toàn bình thường. Thay vì gạt bỏ cảm xúc của con bằng những câu như “Có gì đâu mà khóc” hay “Mạnh mẽ lên”, ba mẹ hãy thừa nhận và đồng hành cùng con. Khi được công nhận cảm xúc, trẻ sẽ dễ dàng chia sẻ nhiều hơn.
Một đứa trẻ biết mình được yêu thương ngay cả khi không hoàn hảo sẽ dũng cảm đối diện với cảm xúc thật. Nếu con biết rằng ba mẹ không đánh giá hay chê bai, con sẽ không ngần ngại thổ lộ cả những điều khó nói. Việc chia sẻ khi ấy trở thành hành động tự nhiên, không còn là gánh nặng.
Làm bạn với con thay vì làm “người giám sát”
Sự gần gũi không đến từ việc kiểm tra, theo dõi, mà đến từ việc đồng hành. Hãy để con thấy rằng ba mẹ là nơi con có thể tin tưởng, chứ không phải nơi phải giấu diếm. Khi ba mẹ trở thành “người bạn lớn”, con sẽ dễ dàng chia sẻ cả niềm vui và nỗi buồn.
Ba mẹ có thể bắt đầu bằng việc kể cho con nghe về một ngày của mình, những cảm xúc thật mà ba mẹ cũng trải qua. Điều đó khiến con cảm thấy bình đẳng và học được cách nói ra suy nghĩ của bản thân. Khi sự kết nối được xây dựng từ cả hai phía, chia sẻ sẽ không còn là điều khó khăn với con.
Trẻ không tự nhiên mà im lặng, cũng không tự nhiên mà xa cách. Phía sau sự im lặng ấy có thể là tổn thương, là nỗi sợ hoặc đơn giản là một mong muốn được lắng nghe đúng cách. Khi ba mẹ thực sự quan tâm và hiểu rằng chia sẻ cần được nuôi dưỡng từ tình yêu và sự kiên nhẫn, con sẽ dần mở lòng hơn.
Dành thời gian bên con, lắng nghe không phán xét và chấp nhận con như chính con là – đó chính là cầu nối tuyệt vời để giúp con chia sẻ nhiều hơn. Vì sâu trong trái tim mỗi đứa trẻ, con luôn cần ba mẹ làm bạn cùng con để trải nghiệm cuộc sống.
