Nguồn gốc và hình dáng

Ích mẫu còn có tên gọi khác là cây ích minh, sung úy, chói đèn, có tên khoa học là Leonurus japonicas là loại cây thảo trồng quanh năm nhất là vào mùa mưa, là loài liên nhiệt đới mọc tự nhiên ở đồng bằng và trung du, ít gặp ở vùng cao, thu hoạch vào trời nắng. Cây sống từ 1 – 2 năm, thuộc họ hoa môi, cao khoảng 1m, thân hình vuông ít phân nhánh, toàn thân có phủ lông nhỏ và ngắn. Lá ích mẫu mọc đối, tùy theo lá mọc ở gốc, giữa thân hay đầu cành mà có hình dạng khác nhau.

Lá nằm ở gốc có cuống dài, phiến là hình tim, mép có răng cưa thô và sâu, lá nằm ở thân có cuống ngắn hơn, phiến là thường xẻ sâu thành 3 thùy, có răng cưa thưa, lá trên cùng không chia thùy và không phân cuống. Hoa ích mẫu mọc vòng ở kẽ lá, tràng hoa màu hồng hay tím hồng, xẻ môi gần nhau, quả nhỏ màu xám nâu.

Ích mẫu là loại cây thảo, có tác dụng chữa bệnh cho phụ nữ. (Ảnh minh họa)

Công dụng của cây ích mẫu

Trong cây ích mẫu có chứa leonurin, atachydrin, leonuridin, các hoạt chất này có tác dụng trên tử cung, huyết áp, tim mạch, hệ thần kinh và kháng sinh đối với một số vi trùng. Theo Đông y, ích mẫu có vị cay đắng, tính hàn, toàn cây được dùng để làm thuốc.

Chữa tắc kinh: Dùng cỏ ích mẫu, quýt, đường đỏ tất cả đem vào nồi đun, để lửa nhỏ khoảng 10 phút sau đó để nguội và dùng. Uống hỗn hợp nước ích mẫu 1 lần/ngày, uống trong nhiều ngày (tối thiểu từ 4 – 5 ngày).

Đau bụng sau sinh: Dùng cỏ ích mẫu, gừng tươi, táo đỏ, đường đỏ. Gừng giã nát, táo cắt làm nhiều phần, lấy tất cả hỗn hợp cho vào nồi đun cho sôi, sau khi sôi để nhỏ lửa khoảng 5 phút. Uống mỗi ngày, thời gian thích hợp là vào buổi sáng, uống trong vòng 7 ngày.

Trà ích mẫu có tác dụng điều hòa kinh nguyệt ở phụ nữ. (Ảnh minh họa)

Kinh nguyệt không đều, đau bụng trước khi thấy kinh: Dùng 20g thân lá ích mẫu sắc uống trong vòng 10 ngày kể từ ngày thứ 14 sau kỳ kinh, hoặc dùng cao ích mẫu 6 – 8g mỗi ngày.

Viêm thận cấp và phù thũng: Dùng 180- 240g ích mẫu tươi, nấu với 700ml nước cho cô đặc lại còn 300ml nước, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Chữa vàng da, điều hòa kinh nguyệt, chậm kinh: Nhúng lá ích mẫu vào nước sôi rồi phơi khô, mỗi lần lấy tỉ lệ 1 trà 5 nước, cho thêm vài hạt muối rồi đun sôi khoảng 10 phút để ấm rồi uống. Trà ích mẫu còn có tác dụng trừ giun sán (uống lúc đói), làm mạnh hệ thống tiêu hóa.

Chữa can nhiệt, mắt đỏ sưng đau: Dùng 10g quả ích mẫu, 10g cúc hoa, 10g hạt muỗng, 10g hạt mào gà trắng, 10g sinh địa trộn chung hỗn hợp rồi sắc nước uống.

Chữa suy nhược toàn thân: Dùng ích mẫu đun với trứng gà khoảng 20 phút, để nhỏ lửa, dùng nóng. Ăn 2 lần/tuần sẽ có hiệu quả.

Làm đẹp da: Cỏ ích mẫu giã nát hoặc xay nhỏ, cho một lượng nhỏ mật ong trộn đều, dùng đắp mặt nạ 1 lần/ngày vào mỗi buổi tối trước khi ngủ.

Lưu ý khi sử dụng

Y học nghiên cứu hiện đại đã chứng minh, ích mẫu ngâm cao hoặc nấu nước uống có tác dụng duy trì và nâng cao sức khỏe tử cung, chữa một số bệnh rất tốt cho phụ nữ. Ngoài ra, ích mẫu có chứa lượng Se – len có tác dụng tăng cường tính linh hoạt của tế bào miễn dịch, làm chậm quá trình xơ cứng động mạch, chống mệt mỏi và khống chế tế bào ung thư tăng trưởng.

Tuy nhiên khi sử dụng không nên lạm dụng quá nhiều, dùng quá liều lượng và không dùng cho người huyết hư, đặc biệt phụ nữ mang thai không nên uống.