“Dù ai đi ngược về xuôi,
Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba.
Khắp miền truyền mãi câu ca,
Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”
Đây là câu ca dao vốn đã đi sâu vào lòng mỗi người dân Việt Nam từ rất nhiều thế hệ. Hàng ngàn năm nay, Đền Hùng – nơi cội nguồn của đất nước luôn được mọi người xem là một biểu tượng để thể hiện sự tôn kính, linh nghiêm quy tụ gắn bó sâu sắc với dân tộc Việt Nam.
Lễ Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức hằng năm vào ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch tại Đền Hùng, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Như lời hứa “nhớ ngày giỗ Tổ”, cứ đến ngày này mỗi năm người dân ở khắp nơi mọi miền đất nước đều quy tụ về đây để tưởng nhớ công ơn của các vị vua Hùng đã mang đến những chiến công lừng lẫy cho dân tộc. Trước đó hàng tuần, lễ hội đã được diễn ra cùng với rất nhiều hoạt động văn hóa dân gian và sẽ kết thúc vào đúng ngày Giỗ Tổ là mồng 10 tháng 3 âm lịch với Lễ rước kiệu và dâng hương tại Đền Thượng.
Ý nghĩa ngày Giỗ Tổ Hùng Vương
Theo truyền thuyết, Lạc Long Quân và Âu Cơ được xem như là các Thủy Tổ của người Việt Nam, là cha mẹ của các Vua Hùng. Thời kỳ Hùng Vương được xem là một mốc son quan trọng trong lịch sử dân tộc nước nhà. Chính thời kỳ này đã xây dựng nên nền tảng dân tộc, nền văn hóa và truyền thống yêu nước của con người Việt Nam. Trải qua 18 đời Vua Hùng cùng với những biến cố, thăng trầm của lịch sử, những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm đã chứng minh được sự vững tâm, lòng yêu nước, tinh thần đồng lòng của cả dân tộc ta.
Từ thời xa xưa, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã có một vị thế đặc biệt ăn sâu vào tâm thức của người Việt dù qua bao triều đại. Theo Ngọc phả Hùng Vương thời Trần, năm 1470 đời vua Lê Thánh Tông và đời vua Lê Kính Tông năm 1601 sao chép, đóng dấu kiềm để tại Đền Hùng, có nói “… Từ thời nhà Triệu, nhà Đinh, nhà Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần sau đó đến triệu đại ta bây giờ là Hồng Đức Hậu Lê vẫn đều đặn cúng hương khói trong ngôi đền ở làng Trung Nghĩa. Những ruộng đất sưu thuế từ xưa để lại dùng vào việc cúng tế vẫn không thay đổi”. Ở đây, nhân dân toàn quốc đều đến dự lễ bái để tưởng nhớ công lao của Đấng Thánh Tổ xưa.
Ngày Giỗ các vị Vua Hùng đã được rất nhiều triều đại phong kiến công nhận là một trong những ngày quốc lễ của Việt Nam. Và từ thời xa xưa, các triều đại quân chủ và phong kiến Việt Nam đã quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân sở tại trông nom, sửa chữa, cúng bái, làm Giỗ Tổ vào ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm.
Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương không phải chỉ đề cao niềm tự hào dân tộc qua ngàn năm lịch sử, mà phần nào còn nhắc nhở chúng ta phải tìm hiểu thấu đáo bản sắc dân tộc, cội nguồn của tổ tiên. Qua đó, từ những cháu bé đến người lớn đều không ngừng noi gương, học tập, rèn đức luyện tài để đóng góp, phục vụ cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Có như vậy chúng ta mới xứng đáng là con Rồng cháu Tiên, xứng đáng với công lao của các thế hệ anh hùng dân tộc và với tổ tiên của chúng ta ngày trước.
Nhân dân Việt Nam luôn có niềm tự hào lớn lao, đó là được là con Rồng cháu Tiên, là con cháu của các vị Vua Hùng đã dày công bảo vệ và xây dựng nên đất nước Văn Lang, Âu Lạc hùng mạnh, đánh thắng giặc ngoại xâm để dựng nên nền móng cho nước Việt Nam ngày nay. Đó là những ngày đầu hoang sơ nhất, cũng là những ngày mở ra một thời kỳ lịch sử huy hoàng cho dân tộc ta. Vì thế, chúng ta phải luôn ghi nhớ công lao đó, lưu truyền để đời đời không được quên, và để cùng nhau xây dựng một đất nước Việt Nam ngày càng phát triển để sánh vai với các cường quốc năm châu.
Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của chúng ta cũng đã có hai lần về thăm Đền Hùng (19/9/1954 – 19/8/1962). Tại đây Người đã có câu nói bất hủ, nâng cao tinh thần dân tộc cho bao thế hệ sau này: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước – Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Không những thế, Người còn nhắc nhở: “Phải chú ý bảo vệ, trồng thêm hoa, thêm cây cối để Đền Hùng ngày càng trang nghiêm và đẹp đẽ, thành công viên lịch sử cho con cháu sau này đến tham quan”.
Và đến năm 1995, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã được Ban Bí thư ghi trong thông báo là một trong những ngày lễ lớn trong năm. Ngành Văn hóa Thông tin – Thể thao phối hợp với các ngành chức năng đã tổ chức lễ hội trong thời gian 10 ngày (từ 1/3 – 10/3 âm lịch).
Có thể nói, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm là ngày hội chung của toàn quốc, kể cả những Kiều bào xa xứ. Đây là ngày mà mọi trái tim dù đang sống và làm việc ở bất kỳ đâu vẫn đập chung một nhịp và đều nhìn về cùng một hướng. Trong ngày này, nhân dân cả nước còn có điều kiện để tham gia vào các hoạt động văn hóa được tổ chức tại đây để thể hiện lòng thành kính tri ân các đời Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân đã ngã xuống bao phen vì dân giữ nước.
Di sản văn hóa phi vật thể của thế giới – Di tích lịch sử của nước nhà
Trong hồ sơ để trình UNESCO công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” là di sản văn hóa thế giới đã nêu rõ giá trị của di sản đó là: Thể hiện được lòng tôn kính đối với tổ tiên theo tinh thần “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Và theo đánh giá của các chuyên gia UNESCO, “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” đã đáp ứng được tiêu chí quan trọng nhất trong 5 tiêu chí của họ, đó là “Di sản có giá trị nổi bật mang tính toàn cầu, khích lệ được ý thức chung của mọi dân tộc trong việc thúc đẩy giá trị đó”. Vì thế, ngày 6/12/2012, UNESCO đã chính thức công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết, truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Có thể thế, Giỗ Tổ Hùng Vương – Lễ hội Đền Hùng còn là một dịp để chúng ta củng cố được tinh thần yêu nước, giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” cho con em chúng ta sau này, để lòng biết ơn sâu sắc đến các Vua Hùng đã có công dựng nước cùng các bậc tiền nhân đã kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước được lưu truyền mãi mãi. Không những thế, đây cũng là một dịp quan trọng để chúng ta quảng bá ra thế giới, với những người bạn nước ngoài về một Di sản vô cùng giá trị, độc đáo đã tồn tại hàng nghìn năm, ăn sâu vào tinh thần, tâm hồn và tình cảm, trở thành một đạo lý truyền thống của đồng bào cả nước, kiều bào ở nước ngoài. Và đây cũng là ngày để toàn Đảng, toàn quân cùng toàn dân ta cùng nguyện một lòng khắc khi mãi mãi lời ghi nhớ, căn dặn của Chủ tịch Hồ Chính Minh – Bác Hồ kính yêu của chúng ta “Các Vua Hùng đã có công dựng nước – Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Tạp chí Mẹ và Con kính chúc các bạn có một ngày nghỉ lễ Giỗ Tổ Hùng Vương vui vẻ, hạnh phúc bên gia đình và những người thân yêu nhé!
