Việc xác định được trước các dấu hiệu đột quỵ rất quan trọng, đặc biệt nếu người thân của bạn không may mắc các bệnh có nguy cơ đột quỵ cao. Bởi lẽ, phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp giảm các tổn thương do căn bệnh quái ác này gây ra. Người mắc phải vẫn cần được nhập viện trong vòng 1-4 giờ kể từ khi các dấu hiệu bắt đầu xuất hiện. Thấu hiểu tầm quan trọng của việc ngăn ngừa đột quỵ, Tạp chí Mẹ và Con cách thực hiện bài kiểm tra đột quỵ chỉ trong 4 bước dưới đây nhé!

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ hay còn được gọi là bệnh tai biến mạch máu não. Đây là tình trạng não bộ đã bị tổn thương một cách nghiêm trọng do quá trình cấp máu bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể, điều này dẫn đến việc truyền dẫn oxy lên não gặp vấn đề, không đủ oxy và dinh dưỡng để nuôi các tế bào. Trong vòng vài phút nếu không được cung cấp đủ máu, các tế bào não sẽ bắt đầu chết dần.

Vì thế, người bị đột quỵ cần được đưa đến các cơ sở y tế để cấp cứu ngay lập tức, thời gian kéo dài càng lâu, số lượng tế bào não sẽ chết càng nhiều. Điều này sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng vận động và tư duy của cơ thể, thậm chí là tử vong. Hầu hết những người sống sót sau cơn đột quỵ đều được đánh giá sức khỏe khá yếu hoặc mắc các di chứng khác như: tê liệt hoặc cử động yếu/khó khăn một phần cơ thể, mất ngôn ngữ, ảnh hưởng khả năng nói, rối loạn cảm xúc, thị giác suy giảm…

Có 2 loại đột quỵ:

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ: Theo thống kê từ các bệnh viện, tình trạng này chiếm khoảng 85% tổng số các ca đột quỵ hiện nay. Đây là loại đột quỵ do các cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch, cản trở quá trình lưu thông máu lên não.
Đột quỵ do xuất huyết: Tình trạng này do quá trình vận chuyển máu đến não bị vỡ làm cho máu chảy ồ ạt gây xuất huyết não. Nguyên nhân khiến mạch máu vỡ là do thành động mạch mỏng yếu, xuất hiện các vết nứt, rò rỉ.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể gặp phải những cơn thiếu máu não thoáng qua. Đây là một dạng đột quỵ nhỏ, dòng máu cung cấp cho não bộ bị giảm tạm thời. Người bệnh có những triệu chứng của đột quỵ, nhưng thời gian diễn ra rất ngắn, thông thường chỉ kéo dài khoảng vài phút. Bên cạnh bài kiểm tra đột quỵ, đây cũng được xem là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào, người bệnh cần đặc biệt chú ý.

Những nguyên nhân dẫn đến đột quy

Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ dẫn đến đột quỵ, bao gồm các yếu tố như sau:

1. Các yếu tố không thể thay đổi

Do tuổi tác: Mặc dù bất kỳ ai cũng có nguy cơ đột quỵ. Tuy nhiên, những người già lại có khả năng mắc nguy cơ này cao hơn người trẻ. Đặc biệt, kể từ sau 55 tuổi, cứ mỗi 10 năm, nguy cơ đột quỵ lại tăng lên gấp đôi.
Nam giới: Theo nhiều thống kê, nam giới có nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn nữ giới.
Tiền sử bệnh lý của gia đình: Người có người thân trong gia đình từng bị đột quỵ sẽ có khả năng cũng mắc nguy cơ đột quỵ cao hơn những người có người thân mắc các bệnh lý bình thường khác.
Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi sẽ có nguy cơ mắc đột quỵ cao gấp đôi so với người da trắng.

2. Các yếu tố do bệnh lý

Đã từng có tiền sử đột quỵ: Người đã từng mắc phải đột quỵ sẽ có nguy cơ cao bị đột quỵ lần tiếp theo, đặc biệt là trong vòng những tháng đầu sau cơn vừa rồi. Nguy cơ này kéo dài khoảng 5 năm và giảm dần theo thời gian. Nếu không may có những người thân từng bị đột quỵ, bạn nên thường xuyên thực hiện bài kiểm tra đột quỵ với người đấy để giúp họ phòng tránh tốt hơn.
Người mắc bệnh đái tháo đường: Các vấn đề liên quan đến đái tháo đường cũng sẽ làm tăng khả năng mắc các nguy cơ đột quỵ.
Bệnh tim mạch: Những người mắc các bệnh về tim mạch từ trước sẽ có khả năng bị đột quỵ cao hơn người bình thường khác.
Mỡ máu: Nồng độ cholesterol trong cơ thể cao có thể tích tụ dần trên thành động mạch, điều này sẽ tạo thành một vật cản gây tắc nghẽn mạch máu não.
Cao huyết áp: Những người mắc các vấn đề liên quan đến cao huyết áp cũng sẽ có nguy cơ mắc phải đột quỵ cao, vì cao huyết áp có thể gia tăng sức ép lên thành động mạch. Theo thời gian, thành động mạch bị tổn thương nghiêm trọng dẫn đến xuất huyết não. Không những thế, cao huyết áp còn tạo điều kiện cho các cục máu đông hình thành trong cơ thể, gây cản trở quá trình lưu thông máu đến não bộ. Vì thế, thường xuyên kiểm tra huyết áp là một trong những biện pháp để ngăn ngừa hoặc kiểm tra nguyên nhân đột quỵ rất tốt.
Thừa cân, béo phì: Thông thường, những người có cân nặng cao có thể mắc phải nhiều bệnh khác như cao huyết áp, mỡ máu, tim mạch… tăng nguy cơ bị đột quỵ cao. Vì thế, bạn cần nắm các dấu hiệu và thực hiện bài kiểm tra đột quỵ để phòng tránh căn bệnh quái ác này nhanh chóng.
Hút thuốc: Có rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng những người thường xuyên hút và ngửi khói thuốc sẽ có nguy cơ mắc đột quỵ cao gấp 2 lần so với người không. Khói thuốc cũng sẽ làm tổn thương đến thành mạch máu, làm tăng quá trình xơ cứng động mạch. Thuốc lá cũng làm tổn thương đến phổi, làm tim mạch vận động nhiều hơn dẫn đến tăng huyết áp.
Lối sống không khoa học: Việc ăn uống không lành mạnh, điều độ trong thời gian dài khiến mất cân bằng các dưỡng chất. Hoặc lười vận động cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến đột quỵ.
Bên cạnh đó, nguyên nhân dẫn đến đột quỵ cũng có thể liên quan đến việc sử dụng các chất kích thích, thường xuyên sử dụng rượu, bia…

Phát hiện những dấu hiệu đột quỵ và bài kiểm tra đột quỵ

Dấu hiệu của đột quỵ

Những dấu hiệu đột quỵ sau đây có thể xuất hiện và biến mất rất nhanh, nhưng chúng sẽ lặp đi lặp lại nhiều lần, bạn cần chú ý:

Cơ thể trở nên mệt mỏi, đột nhiên thấy kiệt sức, không còn sức lực, cả mặt hoặc một nửa mặt bị tê cứng, nụ cười méo mó khác thường ngày.
Cử động khó khăn hoặc không thể cử động được một bên/cả hai chân tay, tê liệt một bên cơ thể. Một trong những dấu hiệu đột quỵ chính xác nhất là không thể nâng cả hai cánh tay qua đầu cùng một lúc.
Nói, phát âm khó, không rõ chữ, bị dính chữ, nói ngọng bất thường. bạn có thể thực hiện một phép thử bằng cách nói những mẫu câu đơn giản với bản thân mình hoặc yêu cầu người bệnh nhắc lại, nếu không thể thực hiện được, có thể người đó đang có những dấu hiệu đột quỵ.
Hoa mắt, chóng mặt, khó giữ thăng bằng, không thể phối hợp được các hoạt động như bình thường, kể cả đơn giản.
Thị lực giảm, mắt trở nên mờ và yếu, tầm nhìn không rõ.
Đầu xuất hiện những cơn đau nhức dữ dội, cơn đau đầu diễn ra rất nhanh, có thể gây buồn nôn hoặc nôn.

Những người bị đột quỵ có thể có một vài dấu hiệu trên. Tuy nhiên, tùy vào thể trạng sức khỏe của từng người mà các dấu hiệu đột quỵ sẽ khác nhau. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp các trường hợp thiếu máu não thoáng qua với các triệu chứng giống hệt đột quỵ, nhưng điều này chỉ xảy ra trong vòng vài phút. Cơn thiếu máu não thoáng qua cũng là một trong những dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ sắp xuất hiện, có thể trong vòng vài ngày hoặc một tháng sắp tới. Vì thế, bạn cần đặc biệt lưu ý những tình trạng trên, tốt hơn nếu phát hiện ra chúng, bạn nên thực hiện ngay bài kiểm tra đột quỵ sau đây để phát hiện kịp thời.

Bài kiểm tra đột quỵ F.A.S.T

Rất khó để một người bị hoặc sắp đột quỵ mô tả và lý giải các dấu hiệu của họ. Cho nên, để xác nhận được một người mắc đột quỵ hay không, bạn có thể hướng dẫn họ làm nhanh bài kiểm tra đột quỵ sau đây, được gọi là bài kiểm tra F.A.S.T:

Mặt (Face): Yêu cầu người bệnh mỉm cười. Đây là một bài kiểm tra đơn giản nhưng rất dễ để xác nhận cơn đột quỵ sắp xuất hiện nếu người đó không thể thực hiện được. Đặc biệt, kiểm tra xem một bên mặt của họ có đang bị xệ xuống hay mất cảm giác hay không. Nụ cười của người bị đột quỵ thường không cân hoặc lệch hẳn về một bên.
Tay (Arms): Yêu cầu người bệnh nâng cả hai cánh tay lên cao. Nếu họ không nâng tay lên được hoặc một bên tay bị rơi xuống, đây là nguy cơ cao họ đang bị đột quỵ.
Nói chuyện (Speech): Hãy hỏi người bệnh vài câu đơn giản, ví dụ như họ bao nhiêu tuổi, tên của họ là gì. Lưu ý, nếu họ có dấu hiệu bị líu lưỡi, nói ngọng hoặc không phát âm rõ khi trả lời (trong trường hợp trước đó họ là người nói chuyện bình thường và không gặp vấn đề gì về phát âm).
Thời gian (Time): Nếu người thực hiện bài kiểm tra đột quỵ này xuất hiện bất ký một hoặc nhiều triệu chứng nào trong các triệu chứng trên, bạn nên gọi cấp cứu hoặc đưa người đó đến cơ sở y tế, bệnh viện gần nhất. Bạn cũng nên kiểm tra thời gian để xác nhận thời điểm xuất hiện các triệu chứng đầu tiên để cung cấp cho nhân viên y tế, họ có thể sử dụng những thông tin này để hỗ trợ cho người bệnh tốt hơn.

Những dấu hiệu đột quỵ có thể đến, diễn ra và qua đi rất nhanh. Vì thế bạn cần lắng nghe cơ thể của mình, khi phát hiện ra bản thân xuất hiện những dấu hiệu này cần phải chủ động đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được kiểm tra tốt nhất. Thời gian “vàng” cho những bệnh nhân đột quỵ là 60 phút, trong đó cứ mỗi phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào não chết đi, mức độ tổn thương hệ thần kinh sẽ càng nghiêm trọng.

Cách xử lý đột quỵ nhanh chóng

Nhiều người thường nhầm lẫn những dấu hiệu của đột quỵ với các hiện tượng trúng gió, xây xẩm mặt mày thông thường, triệu chứng thiếu máu não… nên thường xoa dầu nóng, cạo gió, nghỉ mệt, cắt lễ hoặc cúng bái… Những điều này là hoàn toàn sai lầm, thậm chí còn làm cho tình trạng bệnh thêm trầm trọng, nguy cơ cao ảnh hưởng đến tính mạng.

Các bác sĩ chuyên khoa thần kinh cho biết, cách xử lý tốt nhất khi phát hiện bệnh nhân bị đột quỵ đó là nhanh chóng đưa họ đến các cơ sở điều trị chuyên sâu sớm nhất, ít nhất là các cơ sở y tế đầy đủ chuyên môn để tận dụng được thời gian vàng trong điều trị đột quỵ não. Điều này sẽ góp phần hạn chế tỷ lệ tử vong và tàn phế cho bệnh nhân. Khi nghi ngờ bản thân hoặc người xung quanh có dấu hiệu bị đột quỵ, nếu vừa khởi phát, bạn có thể yêu cầu họ làm nhanh bài kiểm tra đột quỵ trên, nếu xác định dấu hiệu rõ ràng, bạn nên đưa họ đến bác sĩ thăm khám, điều trị, đặc biệt không để họ bị ngã gây chấn thương.

Đặt người bệnh nằm ở một vị trí thoáng, nghiêng đầu sang một bên nếu bị nôn, móc hết đờm nhớt cho bệnh nhân có thể dễ thở hơn. Đối với những bệnh nhân bị đột quỵ não, trong vòng 3 giờ đầu thời gian là vàng, vì thế hãy đưa họ đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Đối với những địa bàn vùng núi, vùng sâu, nếu không có điều kiện, hãy đưa bệnh nhân bằng cáng, không nên để cho họ đi bằng xe máy để trách xóc trong việc di chuyển. Để họ nằm trên một mặt phẳng, đầu nghiêng sang một bên, nới bớt quần áo cho thoáng. Nếu bệnh viện ở gần nhà có đủ điều kiện chữa trị thì nên ưu tiên ở đó, không nên chuyển đến trạm xa vì nghĩ tốt hơn, trừ khi có chỉ định của bác sĩ, vì di chuyển càng xa có thể làm lỡ thời gian vàng và làm bệnh trở nên nặng hơn.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng lưu ý một số quan niệm sai lầm khi cấp cứu bệnh nhân đột quỵ như: trích máu, nặn máu ở đầu ngón tay/dái tai, cho uống thuốc hoặc nhỏ thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc khác, bấm huyệt, châm cứu, để bệnh nhân nghỉ ngơi chờ xem có khỏe lại không… Các biện pháp và việc làm này đều không mang lại hiệu quả mà còn làm lỡ mất “thời gian vàng” điều trị, đến khi đưa đến viện thì đã muộn.

Hy vọng qua bài viết trên, Mẹ và Con đã chia sẻ được những thông tin bổ ích và hướng dẫn bài kiểm tra đột quỵ nhanh chóng, giúp bạn có thể kiểm tra được sức khỏe của bản thân và mọi người thân xung quanh. Chúc bạn luôn có nhiều sức khỏe!

Chỉ 4 bước thực hiện nhanh bài kiểm tra đột quỵ để phòng tránh sớm nhất

Đột quỵ là gì?

Những nguyên nhân dẫn đến đột quy

Phát hiện những dấu hiệu đột quỵ và bài kiểm tra đột quỵ

Cách xử lý đột quỵ nhanh chóng