Mẹ&Con – Vàng da là vấn đề hay gặp ở trẻ sơ sinh. Trẻ có thể bị vàng da sinh lý hay bệnh lý tùy thuộc vào lượng sắc tố bilirubin trong máu cao hay thấp. Vàng da bệnh lý nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho trẻ.
Máu của con người chứa bilirubin. Da của trẻ sơ sinh trông có màu vàng là do nồng độ sắc tố bilirubin trong máu cao. Bilirubin là một trong những sản phẩm phụ được tạo ra khi các tế bào hồng cầu vỡ ra. Thông thường, gan sẽ loại bỏ bilirubin khỏi máu, sau đó sẽ thải nó ra ngoài thông qua việc đi vệ sinh.
Trong thời kỳ mang thai, gan của người mẹ sẽ loại bỏ bilirubin cho thai nhi. Sau khi sinh, phải mất một thời gian để gan của bé mới bắt đầu làm việc. Kết quả là loại sắc tố này sẽ tích tụ trong máu của em bé và làm da vàng đi.
Phần lớn vàng da ở trẻ sơ sinh là vàng da sinh lý và thường tự hết trong vòng tuần đầu. Tuy nhiên, nếu chất bilirubin trong máu tăng cao có thể dẫn đến vàng da bệnh lý, và tràn qua hàng rào bảo vệ não của trẻ, phá hủy các nhân thần kinh, gây tổn thương não vĩnh viễn. Tình trạng này gọi là vàng da nhân.
Trẻ bị vàng da nhân mang những di chứng về thần kinh hết sức trầm trọng: điếc, múa vờn, chậm phát triển về vận động… Khi đã có di chứng thì bé không còn vàng da nữa, nên bạn thường khó tìm ra và quy kết tình trạng này cho vàng da.
Làm sao biết bé vàng da và mức độ vàng da
Vàng da ở trẻ sơ sinh sẽ xuất hiện trước tiên ở mặt và tiến triển theo hướng từ đầu đến chân. Lượng bilirubin càng cao chừng nào thì màu vàng thấy được ở vùng đó càng thấp và ngược lại.
Mẹ hãy bế bé ra nơi có ánh sáng đầy đủ, tốt nhất là gần cửa sổ, vừa dùng ngón tay ấn da mũi bé vừa quan sát. Nếu thấy vàng tức là bé có vàng da. Nếu bé có vàng da thì tiếp tục ấn da xem xuống vùng thấp dần: ngực – trên rốn – dưới rốn – đùi – cẳng chân- lòng bàn chân để xác định chỗ thấp nhất còn thấy vàng da.
Làm gì khi vàng da ở trẻ sơ sinh?
Mẹ vẫn tiếp tục cho bé bú và theo dõi sát sự tiến triển của vàng da.
Cho trẻ đi khám bác sĩ. Các bác sĩ sẽ quyết định trường hợp nào cần nhập viện điều trị và phương pháp điều trị cho bé nhằm hạ thấp mức bilirubin trong máu, gồm:
– Ánh sáng liệu pháp (chiếu đèn): Dùng đèn chuyên biệt tại bệnh viện và chiếu liên tục trong vài ngày lên da bé
– Thay máu: lấy máu có nhiều bilirubin ra, thay bằng máu có chứa rất ít bilirubin của người khỏe mạnh.
Những trường hợp cần đưa trẻ vàng da đi khám?
Bạn phải đưa bé đi khám ngay khi có một trong các dấu hiệu sau:
– Vàng da sớm: xuất hiện trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, dù chỉ mới chớm vàng ở mặt
– Vàng da tới đùi, hay dưới mức đùi
– Vàng da kèm dấu hiệu khác: bú kém, lừ đừ, sốt…
– Còn vàng da sau 2 tuần tuổi ở trẻ sinh đủ tháng và sau 3 tuần tuổi ở trẻ sinh non.
Lưu ý: Hãy nhớ rằng phơi nắng không làm giảm vàng da ở trẻ sơ sinh. Bạn biết không, hầu hết các bé khỏi vàng da sau khi phơi nắng do bé chỉ bị vàng da sinh lý, nên tự hết mà thôi! Còn vàng da bệnh lý không có tác dụng. Cách duy nhất là khám và điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ nhé.
