Các cách mô tả như “cú đêm”, “chim sớm” khá quen thuộc với mọi người. Nhưng không chỉ có thế, trong cuốn sách “The Power of When” của mình, ông cho rằng có 4 loại thời gian sinh học (chronotype). Nghĩa là có đến 4 kiểu người với thói quen giờ giấc sinh hoạt khác nhau. Cùng Tạp chí Mẹ và Con thử tìm hiểu xem bạn thuộc chronotype nào để thiết kế cuộc sống phù hợp cho bản thân nhất nhé.
Thời gian sinh học (chronotype) là gì?
Sleep Foundation định nghĩa chronotype là loại thời gian theo sinh học, liên kết chặt chẽ với nhịp sinh học mỗi người. Cơ thể chúng ta hoạt động theo nhịp độ nhất định, thường là theo ánh sáng mặt trời.
Có thể gọi đây là thời gian sinh học hay đồng hồ sinh học của cơ thể. Mỗi một tế bào, một nội tạng đều có “đồng hồ” riêng, hoạt động theo chu kỳ riêng và có quy luật nhất định.
Thời gian sinh học là việc nghiên cứu về các loại hoạt động của những chiếc “đồng hồ này” nhằm giúp phòng tránh bệnh tật cũng như hỗ trợ trong điều trị bệnh. Nhịp sinh học này có thể thay đổi theo thói quen sinh hoạt nhưng nhìn chung chronotype khá khó để thay đổi. Những người “cú đêm” vẫn có thể dậy sớm để làm việc nhưng thời gian hoạt động ưa thích của họ vẫn là buổi tối muộn.
Có thể nói việc hiểu được cơ chế hoạt động của đồng hồ sinh học cá nhân là rất quan trọng. Bạn có thể sắp xếp để làm những công việc quan trọng, cần tập trung vào lúc tỉnh táo nhất chẳng hạn.
Chronotype của bạn là gì?
Breus đề xuất 4 kiểu thời gian sinh học tương ứng với 4 loài động vật, gồm gấu, sói, sư tử và cá heo.
Thời gian sinh học theo nhóm gấu
Đây là loại chronotype phổ biến nhất, thống kê cho thấy khoảng một nửa dân số thế giới thuộc nhóm gấu. Những người này hoạt động hiệu quả nhất vào buổi sáng và cạn dần năng lượng khi về chiều. Thời gian này trùng khớp với thời gian theo ánh sáng mặt trời cũng như giờ hành chính nên nhìn chung các gấu không gặp nhiều khó khăn trong cân bằng cuộc sống.
Xem thêm: Mẹo hay giúp cân bằng công việc và cuộc sống
Đây là tips để có một ngày hiệu quả dành cho bạn:
- Ngủ trước 23h và dậy lúc 7h sáng, nếu không ngủ đủ giấc bạn sẽ dễ bị lờ đờ, mệt mỏi.
- Ăn sáng để cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể và bắt tay vào các việc khó, quan trọng nhất ngày.
- Đầu giờ chiều là lúc bạn vừa được nạp năng lượng cũng như những phút nghỉ ngơi hiếm hoi buổi trưa, hãy dành thời gian này cho các việc quan trọng kế tiếp.
- Sau 15h nhóm gấu có xu hướng uể oải, mất tập trung nên bạn có thể làm các việc nhẹ nhàng, không đòi hỏi “hại não”.
Nhóm sói
Ngược lại, sói chính là “cú đêm” truyền thống. Chiếm tỷ lệ khoảng 15% dân số, những người nhóm sói có xu hướng thức khuya làm việc và tỏ ra chậm chạp, ủ rủ vào ban ngày. Trong trường hợp bạn làm việc văn phòng, làm việc theo giờ hành chính thì hãy cố gắng:
- Dậy muộn nhất có thể để vừa đảm bảo được thời gian làm việc.
- Vận động nhẹ để giúp cơ thể tỉnh táo, có thể tắm và ăn sáng. Sau đó làm các việc đơn giản, ít quan trọng.
- Vào buổi chiều bạn có thể bắt tay vào những việc khó, cần nghĩ nhiều hơn.
- Từ sau 17h cho đến tối muộn thường là lúc sói đạt năng suất làm việc cao nhất.
- Nhóm này cũng thích hợp với việc tập thể dục vào buổi chiều tối. Thức khuya sẽ cho bạn nguồn năng lượng dồi dào, tuy nhiên, hãy cố gắng ngủ 7-8 tiếng mỗi ngày để giữ sức khỏe nhé.
Nhóm sư tử
Người có chronotype sư tử dậy sớm hơn cả gấu. Hầu hết sư tử có năng lượng bùng nổ vào buổi sáng và có thể hoàn thành hầu hết những việc quan trọng trước bữa trưa. Theo Business Insider, có khoảng 15% người lao động thuộc nhóm này. Chính vì làm việc nhiều và sớm nên chỉ đến đầu giờ chiều là sư tử bắt đầu xuống sức và gần như cạn năng lượng ngay khi trời tắt nắng. Đây là các mẹo giúp sư tư duy trì năng lượng cả ngày:
- Dậy sớm vào khoảng 5h30 – 6h sau đó tập thể dục và ăn sáng.
- Làm các công việc quan trọng trong khoảng 8-12h, nên nghỉ ngắn giữa các “hiệp”.
- Bạn nên chợp mắt một chút vào trưa để tái tạo năng lượng duy trì cả chiều.
- Sư tử nên ngủ sớm trước 22h để duy trì phong độ.
Nhóm chronotype cá heo
Cá heo là nhóm khá đặc biệt. Loài động vật này duy trì thói quen ngủ tỉnh, tức là não thường trong tình trạng nửa tỉnh nửa mê để luôn cảnh giác. Tương tự, những người thuộc nhóm cá heo có thể điều chỉnh thời gian sinh học để phù hợp với công việc nhưng chất lượng giấc ngủ lại không ổn định.
Xem thêm: 6 mẹo vệ sinh giấc ngủ
Họ nhạy cảm với các yếu tố bên ngoài như tiếng ồn, ánh sáng nên rất dễ bị mất giấc, khó ngủ, dẫn tới nhịp sinh học không đều đặn.
Tin tốt là bạn vẫn có thời gian làm việc hiệu quả nhất, thường rơi vào khoảng 10h – 14h. Đây là mẹo giúp nâng cao chất lượng ngủ:
- Cố gắng vào giường vào một giờ cố định và tạo mọi điều kiện cho giấc ngủ.
- Thức dậy trước 8h sáng, ăn nhẹ và làm các công việc vặt.
- Từ 10h thì cá heo hãy tập trung cho các công việc quan trọng cho đến chiều.
- Buổi tối bạn nên thực hiện vài bài tập giãn cơ nhẹ để não thư giãn và các cơ được nghỉ ngơi.
Hiểu được thời gian sinh học giúp bạn dễ dàng hiểu bản thân và làm chủ cuộc sống. Các nhóm chronotype giúp phân bổ công việc hợp lý vì bạn hiểu được không nên bắt một sói dậy thật sớm và yêu cầu sư tử tỉnh táo suốt cả đêm. Hơn hết là để cảm thông với bản thân rằng thức khuya hay dậy muộn không phải do bản thân bạn lười biếng mà vì cơ chế sinh học cơ thể phù hợp với nhịp sinh hoạt này.
