Là một cấp cứu sản khoa hiếm gặp (chiếm 1-12/100.000 ca) nhưng tắc mạch ối lại mang tính nguy hiểm cao, có thể ảnh hưởng đến tính mạng của sản phụ và thai nhi. Vậy nguyên nhân tắc mạch ối là gì và tình trạng này có thể để lại những biến chứng như thế nào, có cách phòng ngừa hay không? Cùng tìm hiểu với Mẹ và Con, bạn nhé!

Tắc mạch ối là gì?

Tắc mạch ối hay thuyên tắc ối là một dạng biến chứng của thai kỳ, có thể xảy ra trong khi mang thai hoặc sau khi sinh. Tình trạng tắc mạch ối khiến cho nước ối, các tế bào của thai nhi, tóc, lông tơ hoặc các mảnh mô lọt vào trong hệ tuần hoàn của người mẹ, gây suy hô hấp, suy tuần hoàn cấp tính gây trụy tim mạch và làm tăng nguy cơ tử vong cho mẹ bầu.

Thời điểm thường xảy ra tình trạng tắc mạch ối

Tắc mạch ối thường xảy ra trong thời điểm chuyển dạ trước khi sinh. Tuy nhiên, không loại trừ trường hợp tình trạng này xảy ra trong lúc mổ lấy thai, khi bị sảy thai, chấn thương vùng bụng, trong quá trình chọc hút nước ối. Thậm chí, một số mẹ bầu còn bị tắc mạch ối sau khi sinh.

Các thống kê cho thấy, tỷ lệ tắc mạch ối theo các thời điểm trong thai kỳ như sau:

Khi màng ối còn nguyên (12%)
Trong lúc chuyển dạ (70%)
Khi mổ lấy thai lúc có dấu hiệu chuyển dạ/ chưa có dấu hiệu chuyển dạ (19%)
Sau khi sinh thường qua đường âm đạo (11%)

Nguyên nhân và nguy cơ gây tắc mạch ối là gì?

Nguyên nhân gây tắc mạch ối

Trong thai kỳ, nước ối sẽ nằm trong buồng ối của người mẹ và không đi vào tuần hoàn. Nếu hàng rào giữa tuần hoàn và khoang ối không còn nữa, nước ối sẽ thông qua các tĩnh mạch ống tử cung đi vào hệ tĩnh mạch của người mẹ và qua vị trí rau bám đã bong, qua nội mạc tử cung hoặc qua nơi tử cung bị chấn thương.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chỉ một số ít trường hợp nước ối đi vào tuần hoàn gây nên tình trạng tắc mặc ối.

Nguy cơ tắc mạch ối

Tắc mạch ối có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào và ở mọi bà mẹ. Tình trạng này có thể gây rối loạn đông máu, rối loạn chức năng cơ quan ở mức độ nhẹ, trụy tim và tử vong. Một số nguy cơ gây tắc mạch ối có thể kể đến như:

Tuổi tác: Thai phụ từ 35 tuổi trở lên sẽ có nguy cơ bị tắc mạch ối cao hơn
Nhau thai bất thường: Các vấn đề xảy ra với nhau thai như nhau thai che phủ một phần hoặc toàn bộ tử cung, nhau thai bong ra khỏi thành trong của tử cung trước khi sinh (nhau bong non),… dẫn đến rào càn vật lý giữa mẹ và thai nhi bị phá vỡ cũng khiến nước ối đi vào máu của thai phụ gây tắc mạch ối.
Tiền sản giật: Huyết áp cao, dư thừa protein niệu sau tuần thứ 20 của thai kỳ là một trong những yếu tố nguy cơ dẫn đến tắc mạch ối.
Mổ lấy thai hoặc sinh con qua ngả âm đạo có can thiệp thủ thuật Forceps, chọc hút, giác hút nước ối: Trong khi sinh, việc sử dụng các dụng cụ hỗ trợ sinh sản để lấy thai có thể phá vỡ rào cản vật lý giữa thai phụ và thai nhi, làm tăng nguy cơ tắc mạch ối
Đa ối: Nước ối xung quanh thai nhi quá nhiều cũng là một trong những yếu tố nguy cơ dẫn đến tình trạng tắc nước ối
Đa thai, thai chết lưu, sa dây rốn
Chấn thương tử cung: Rách cổ tử cung hoặc vỡ tử cung cũng là nguyên nhân gây tắc nước ối
Kích thích chuyển dạ

Các triệu chứng thường gặp khi tắc mạch ối?

Tắc mạch ối rất nguy hiểm và cần kịp thời phát hiện để có thể đưa mẹ đến cơ sở y tế để can thiệp, chữa trị. Vậy làm sao để có thể biết được mẹ bầu đang bị tắc mạch ối?

Thông thường, khi bị tắc mạch ối, mẹ có thể thấy một số biểu hiện lạ xuất hiện một cách nhanh chóng và đột ngột, chẳng hạn như buồn nôn, nôn, đau đầu, đau ngực, ho, đổ mồ hôi,… Đây là những dấu hiệu đầu tiên “cảnh báo” sự thay đổi trong cơ thể người mẹ. Ngoài ra còn có một số triệu chứng khác có thể kể đến như:

Thở nhanh bất thường
Hụt hơi khó thở
Huyết áp hạ đột ngột
Nhịp tim nhanh bất thường
Rối loạn nhịp tim
Da và niêm mạc chuyển sang màu xanh tím do thiếu oxy trong máu
Lượng oxy đến các mô cơ thể bị thiếu hụt
Phù phổi do dịch tràn vào trong phổi
Mất ý thức
Co giật
Tăng áp động mạch phổi, co thắt mạch máu

Đây chỉ là những triệu chứng đầu tiên khi bị tắc mạch ối. Sau đó sẽ còn các triệu chứng khác như:

Khó thở, không thở được và dẫn đến suy hô hấp cấp, ngừng thở do chất lỏng rò rỉ vào phổi
Trụy tim mạch (mất chức năng tim đột ngột), tim ngừng đập, thở hổn hển, không thở được hoặc hoàn toàn không phản ứng
Chảy máu ở nhiều vị trí khác nhau (các vị trí chọc dò, tử cung, vị trí tiêm tĩnh mạch, vết mổ lấy thai, vị trí đặt ống thông ngoài màng cứng…)
Đông máu nội mạch lan tỏa
Suy thai, nhịp tim thai chậm, có bất thường về nhịp tim ở thai nhi

Các biến chứng khi bị tắc mạch ối là gì?

Nếu chẳng may bị tắc mạch ối, cả mẹ và thai nhi cũng sẽ gặp các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Cụ thể:

Biến chứng đối với sản phụ

Khi bị thuyên tắc ối, tỷ lệ thai phụ tử vong rất cao do triệu chứng bệnh tiến triển nhanh, đột ngột. Các trường hợp được cứu sống cũng có thể mắc biến chứng lâu dài như:

Tổn thương tim: Ngắn hạn hoặc vĩnh viễn
Tổn thương tuyến yên: Thiếu máu nuôi dưỡng cục bộ sau sinh khiến thai phụ bị hoại tử một phần hoặc toàn bộ thùy trước tuyến yên. Một số biểu hiện thường thấy gồm có: rụng lông, vô kinh, rụng tóc, suy tuyến giáp, suy thượng thận, mất sữa,…
Tổn thương não: Não có thể bị tổn thương nghiêm trọng, vĩnh viễn hoặc chết não do oxy trong máu thấp, không đủ nuôi các tế bào thần kinh não.
Suy hô hấp cấp tính
Sức khỏe tinh thần suy giảm (dễ bị trầm cảm sau sinh, rối loạn căng thẳng, buồn rầu đau khổ,…), đặc biệt là khi không giữ được em bé
Thời gian nằm viện kéo dài: Phụ nữ có thể phải nằm viện điều trị nhiều tuần hoặc nhiều tháng sau khi bị tắc mạch ối
Suy nội tạng: Suy gan, suy đa tạng, suy thận
Cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tử cung
Mất trí nhớ

Biến chứng đối với thai nhi

Không chỉ đe dọa tính mạng người mẹ, tình trạng tắc mạch ối cũng có thể gây biến chứng cho thai nhi. Nguy cơ trẻ sơ sinh tử vong do tắc mạch ối của mẹ cũng rất cao, lên đến 65%. Trong trường hợp trẻ được cứu sống kịp thời thì cũng có thể gặp phải các biến chứng như:

Ảnh hưởng đến khả năng vận động
Bại não
Suy giảm hệ thần kinh
Tổn thương não

Có thể phòng ngừa tắc mạch ối không?

Hiện nay chưa thể xác định được nguyên nhân chính xác dẫn đến tắc mạch ối nên chưa có phương pháp ngăn ngừa tình trạng này. Tuy nhiên, mẹ bầu nên chủ động khám thai định kỳ để có thể phát hiện được những dấu hiệu bất thường để có thể kịp thời tìm hướng xử lý phù hợp.

Tắc mạch ối là một tình trạng rất nguy hiểm, có thể để lại những biến chứng nghiêm trọng, nặng nề cho mẹ và bé, thậm chí gây tử vong. Hy vọng những chia sẻ của Mẹ và Con sẽ giúp bạn có thêm thông tin về biến chứng thai kỳ này để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé tốt nhất. Chúc mẹ “mẹ tròn con vuông”!