Các biểu hiện ngộ độc có thể xảy ra sau khi ăn từ vài phút đến vài ngày. Cần nắm được thao tác sơ cứu ngộ độc thực phẩm để kịp thời can thiệp, tránh những hậu quả khó lường.

Ngộ độc thực phẩm là gì?

Ngộ độc thực phẩm (hay còn được nhiều người gọi là trúng thực) diễn ra khi ăn phải thức ăn bị nhiễm độc. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), có đến khoảng 600 triệu ca ngộ độc do thực phẩm mỗi năm. Trong đó, số người tử vong lên vì ngộ độc nặng, không được sơ cứu ngộ độc thực phẩm kịp thời lên đến 420.000 người

Thức ăn có thể bị nhiễm độc từ khâu chế biến, sản xuất, phân phối, sử dụng hoặc bảo quản. Có nhiều nguyên nhân khiến thức ăn bị nhiễm độc, chẳng hạn như nguồn nguyên liệu tiếp xúc với nước/đất/không khí ô nhiễm, quá trình chế biến không đảm bảo vệ sinh, bảo quản thực phẩm sai cách, thực phẩm để lâu ngày,…

Vi sinh vật là nguyên nhân chủ yếu gây ngộ độc thực phẩm (chiếm gần 40%). Ngoài ra, thực phẩm cũng có thể nhiễm độc do độc tố tự nhiên, hóa chất,…

Dấu hiệu ngộ độc thực phẩm cần sơ cấp cứu ngay

Để sơ cứu ngộ độc thực phẩm, việc quan trọng là nhận biết các dấu hiệu ngộ độc để có thể thực hiện sơ cứu kịp thời. Theo đó, biểu hiện thường gặp ở người bị ngộ độc thực phẩm bao gồm:

Đau bụng
Buồn nôn
Nôn ói
Sốt
Tiêu chảy

Ngoài những dấu hiệu đặc trưng này, có thể gặp thêm các dấu hiệu như khó vận động ở hai bên mặt, lan dần xuống cổ và từ từ trở thành khó vận động cả cơ thể; kèm theo triệu chứng khó nuốt, nói đớt, sụp mí mắt, nhìn mờ, nhìn đôi, khó thở,… Đây là biểu hiện của ngộ độc Botulism.

Các triệu chứng này có thể diễn ra ngay trong vài giờ sau khi ăn nhưng cũng có thể âm thầm diễn tiến và chỉ xuất hiện triệu chứng ngộ độc sau 1-2 ngày kể từ khi ăn phải thực phẩm ô nhiễm.

Nếu được sơ cứu ngộ độc thực phẩm kịp thời, các triệu chứng sẽ dần thuyên giảm và kết thúc trong vòng 48 giờ. Tuy nhiên, trường hợp ngộ độc nặng, không được sơ cứu kịp thời hay đúng cách thì có thể xuất hiện biểu hiện co giật, rối loạn ý thức, suy hô hấp,…

Các bước sơ cứu ngộ độc thực phẩm tại nhà

Bất kỳ ai cũng có thể bị ngộ độc thực phẩm do ăn phải thức ăn ô nhiễm. Do đó, điều quan trọng là trang bị cách sơ cứu ngộ độc thực phẩm tại nhà để có thể nhanh chóng hồi phục, tránh tình trạng sức khỏe trở nặng và nguy hiểm.

Để sơ cứu ngộ độc thực phẩm tại nhà, cần thực hiện theo thao tác sau:

Gây nôn

Với người có biểu hiện muốn nôn ói sau khi ăn, còn tỉnh táo thì tốt nhất nên dùng mọi cách để nôn hết thực phẩm đã ăn. Bạn có thể uống nước muối pha loãng (0,9%) rồi sau đó lấy ngón trỏ ngoáy, móc ở cuống họng (dân gian thường gọi là móc họng). Đầu ngón tay chạm vào vị trí góc cuống lưỡi gần họng để kích thích cảm giác nôn và có thể nôn ra dễ dàng hơn.

Thực phẩm được nôn ra càng sớm thì càng hạn chế chất độc ngấm vào trong cơ thể, từ đó giảm thiểu tối đa các biến chứng nguy hiểm.

Trong lúc gây nôn để sơ cứu ngộ độc thực phẩm, cần lưu ý:

Nên ngồi để việc nôn được dễ dàng hơn. Nếu mệt và nằm thì nên nằm nghiêng, kê cao đầu nhằm tránh cho chất độc trào ngược vào phổi gây sặc và ngạt thở,
Với trẻ em bị ngộ độc thì không nên tự gây nôn mà cần có sự hỗ trợ của người lớn.
Nếu đã rơi vào trạng thái hôn mê thì khi sơ cứu ngộ độc thực phẩm không được kích nôn vì rất dễ làm cho người bệnh ngạt thở do sặc.

Cho người bệnh nghỉ ngơi và uống nhiều nước

Để sơ cứu ngộ độc thực phẩm, cần cho người bệnh uống nhiều nước bởi ói và nôn – những triệu chứng thường gặp ở người ngộ độc thức ăn nhiễm khuẩn có thể gây mất nước.

Nếu bị nôn, hãy uống từng ngụm nước nhỏ, Trường hợp có kèm theo tiêu chảy thì cần phải thay thế chất lỏng và lượng muối đã mất. Vì vậy, có thể dùng dung dịch nước bù điện giải Oresol.

Nếu sử dụng Oresol để sơ cứu ngộ độc thực phẩm nhằm bù nước cho người bệnh thì cần pha nước theo đúng liều lượng chỉ định. Cần lưu ý không sử dụng dung dịch đã pha quá 24 tiếng và đặc biệt không đun sôi dung dịch. Đặc biệt, không dùng chung dung dịch Oresol cho nhiều người.

Đặt người bệnh nằm ngửa và quan sát, theo dõi người bệnh

Các trường hợp sơ cứu ngộ độc thực phẩm thì nên chú ý cho người bệnh nằm ngửa, đầu thấp và quan sát người bệnh. Nếu thấy khó thở, nghẹt thở thì nên dùng tay sạch để kéo lưỡi người bệnh ra ngoài. Không để xảy ra tình trạng lưỡi tụt vào trong khiến người bệnh khó thở nhiều hơn.

Bên cạnh đó, suốt quá trình sơ cứu ngộ độc thực phẩm cũng cần phải quan sát xem người bệnh có dấu hiệu tụt huyết áp, khó thở, da nhợt nhạt,… hay không để kịp thời đưa đến cơ sở y tế.

Lưu ý:

Sau khi sơ cứu ngộ độc thực phẩm, quan sát biểu hiện của người bệnh xem người bệnh có dấu hiệu tỉnh táo hay không. Nếu không tỉnh táo, tình trạng không thuyên giảm thì cần đưa đến cơ sở y tế để được thực hiện các bước cấp cứu khác. Tùy theo kết quả sức khỏe của người bệnh sau khi được sơ cứu ngộ độc thực phẩm mà bác sĩ có thể chỉ định làm thêm xét nghiệm máu và những kỹ thuật khác để xác định nguyên nhân gây ngộ độc và có hướng xử trí phù hợp.
Khi sơ cứu ngộ độc thực phẩm, nên dùng túi kín để lưu lại mẫu thực phẩm nghi ngờ gây ngộ độc. Nếu người bệnh ăn nhiều món khác nhau cùng lúc thì nên dùng những túi riêng để lưu giữ từng mẫu thức ăn và đưa bác sĩ để bác sĩ có thể nhanh chóng xác định nguyên nhân gây ngộ độc.
Trường hợp bị ngộ độc nhẹ, sau khi sơ cứu và thấy các triệu chứng thuyên giảm thì có thể bắt đầu ăn uống trở lại. Lưu ý dùng các thức ăn lỏng, nhạt và dễ tiêu trước.
Khi sơ cứu ngộ độc thực phẩm, có thể sử dụng acetaminophen . Tuy nhiên, những người mắc bệnh gan nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Với người bị tiêu chảy do ngộ độc thực phẩm, không dùng thuốc chống tiêu chảy bởi điều này ngăn cản quá trình đào thải độc tố của cơ quan tiêu hóa.

Sơ cứu ngộ độc thực phẩm kịp thời sẽ giúp hạn chế tối đa những biến chứng do ăn phải thực phẩm nhiễm độc. Vì thế, hãy lưu ý cách sơ cứu và những lưu ý để có thể kịp thời xử trí khi bản thân hoặc người thân xung quanh bị ngộ độc bạn nhé.