Có một sự thật là làm ba mẹ không chỉ là thiên chức mà còn là hành trình đầy thử thách. Có những ngày bạn cảm thấy mình như cạn kiệt hoàn toàn – không còn năng lượng, không còn sự kiên nhẫn, và thậm chí là không còn cả cảm giác yêu thương.
Tình trạng ấy rất có thể là dấu hiệu của hội chứng kiệt sức khi làm ba mẹ, một vấn đề tâm lý âm thầm nhưng đang âm ỉ lan rộng trong nhiều gia đình hiện nay.
Áp lực làm ba mẹ trong xã hội hiện đại
Cuộc sống hiện đại với nhịp độ hối hả khiến ba mẹ luôn trong trạng thái “bận rộn không ngừng nghỉ”. Từ việc đưa đón con đi học, lo bữa ăn, dạy học, cho đến làm việc toàn thời gian – tất cả khiến một ngày trở nên quá tải. Cơ thể và tinh thần đều bị tiêu hao liên tục mà không có thời gian để nạp lại.
Áp lực cuộc sống không chỉ đến từ công việc, mà còn từ những kỳ vọng vô hình. Ba mẹ ngày nay thường tự đặt mình vào một khuôn mẫu “phải hoàn hảo”: Con phải ăn ngoan, học giỏi, lễ phép, còn ba mẹ thì luôn vui vẻ, kiên nhẫn và yêu thương hết mình. Khi mọi việc không như ý, họ dễ rơi vào cảm giác tội lỗi – cảm giác mình đã không làm đủ, không làm đúng.
Đôi khi, chỉ cần một buổi sáng con mè nheo không chịu mặc đồ đi học, cũng có thể khiến người mẹ bật khóc vì quá sức chịu đựng. Đó là khoảnh khắc mà hội chứng kiệt sức khi làm cha mẹ bắt đầu bộc lộ rõ rệt, dù trước đó đã âm thầm tồn tại trong tâm trí suốt nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng.
Cảm giác mệt mỏi ấy không đơn thuần là thể chất, mà còn là sự mỏi mệt từ bên trong. Có người mẹ từng chia sẻ rằng, dù ngồi giữa con cái, cô vẫn cảm thấy như thể mình đang bị cô lập trong thế giới riêng, nơi không ai thấu hiểu. Đó là sự cô đơn rất thật trong hành trình nuôi dạy con.
Dấu hiệu của hội chứng kiệt sức khi làm ba mẹ
Hội chứng kiệt sức khi làm ba mẹ không xảy ra trong một ngày. Nó âm ỉ tích tụ từ những căng thẳng nhỏ bé không được giải tỏa, từ sự hy sinh quá mức mà không có sự bù đắp. Một dấu hiệu rõ ràng là bạn không còn cảm giác hào hứng khi làm những điều từng khiến mình vui vẻ – như chơi với con, chuẩn bị bữa ăn hay kể chuyện trước khi đi ngủ cho bé.
Một số ba mẹ bắt đầu có biểu hiện như mất ngủ, đau đầu triền miên, hoặc thường xuyên tức giận với những điều nhỏ nhặt. Cảm xúc trở nên dễ tổn thương, và những cơn bùng nổ có thể xảy ra chỉ vì một hành vi nhỏ của con. Đó là biểu hiện của sự chịu đựng đã vượt quá giới hạn.
Nghiêm trọng hơn, hội chứng kiệt sức khi làm ba mẹ có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa ba mẹ và con cái. Khi ba mẹ không còn kết nối cảm xúc, trẻ có thể cảm thấy bị bỏ rơi, không được yêu thương, dẫn đến những hành vi tiêu cực như nổi loạn, trầm lặng hoặc tìm kiếm sự chú ý từ bên ngoài.
Ngoài ra, chính ba mẹ cũng bắt đầu tự nghi ngờ giá trị bản thân, đánh mất niềm tin vào vai trò của mình. Điều này có thể dẫn đến bệnh trầm cảm, mất định hướng và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của cả gia đình.
Vì sao chúng ta không nhận ra hội chứng này sớm hơn?
Bởi vì nhiều ba mẹ luôn nghĩ: “Tôi phải cố gắng vì con.” Họ dẹp mọi nhu cầu cá nhân sang một bên để ưu tiên cho con cái, cho gia đình. Sự hy sinh ấy, nếu không được cân bằng, sẽ dẫn đến cảm giác bị bỏ rơi – do chính mình tạo ra.
Ngoài ra, định kiến xã hội về vai trò của ba mẹ cũng khiến nhiều người ngại bộc lộ sự yếu đuối. Một người mẹ mệt mỏi sẽ dễ bị phán xét là “không đảm đang”, một người cha trầm lặng có thể bị cho là “thiếu trách nhiệm”. Chính điều này khiến Hội chứng kiệt sức khi làm cha mẹ ngày càng khó nhận diện.
Thêm vào đó, việc thiếu mạng lưới hỗ trợ cũng khiến ba mẹ cảm thấy cô đơn hơn. Không có người thân đỡ đần, không có ai sẵn sàng chia sẻ, và cũng không có không gian để họ được phép mỏi mệt.
Làm gì để vượt qua hội chứng kiệt sức?
Trước hết, hãy dừng lại và lắng nghe chính mình. Cho phép bản thân được mệt, được nghỉ, được thở sâu và không phải lúc nào cũng mạnh mẽ. Điều này không khiến bạn kém đi trong vai trò làm ba mẹ, ngược lại, nó giúp bạn kéo dài sức bền cảm xúc.
Tiếp theo, hãy tạo ra những “khoảng nghỉ nhỏ” trong ngày. Dù chỉ 10–15 phút để ngồi yên, uống một tách trà hay đơn giản là bước ra ban công hít thở không khí – cũng đủ để hồi phục phần nào năng lượng bên trong. Những khoảnh khắc ấy, tưởng nhỏ, nhưng có thể làm dịu lại dấu hiệu của Hội chứng kiệt sức khi làm ba mẹ.
Tìm kiếm sự giúp đỡ cũng là một bước quan trọng. Hãy chia sẻ với bạn đời, gọi điện cho một người bạn thân, hoặc thậm chí là đến gặp chuyên gia tâm lý nếu cần. Việc nói ra giúp cảm xúc được thông suốt, và bạn sẽ không còn cảm thấy mình phải gồng gánh một mình.
Ngoài ra, hãy nhớ rằng bạn không cần làm mọi thứ hoàn hảo. Trẻ con cần những người cha mẹ hiện diện bằng tình yêu thật sự, chứ không cần những siêu anh hùng lúc nào cũng vui vẻ, bận rộn và mệt mỏi. Khi bạn hạnh phúc, con bạn cũng sẽ cảm nhận được điều đó.
Viết nhật ký, thiền định, vẽ tranh, nghe nhạc hay tập thể dục – những hoạt động tưởng đơn giản nhưng lại là phương pháp hiệu quả để chữa lành từ bên trong. Bạn không cần phải thay đổi cuộc sống trong một ngày, chỉ cần từng chút một, từng hơi thở ý thức là đủ.
Nuôi con là một hành trình dài – đừng quên chăm sóc chính mình
Hội chứng kiệt sức khi làm ba mẹ không phải là điểm kết thúc, mà là tín hiệu cho bạn biết đã đến lúc cần đổi nhịp sống. Khi bạn biết lùi lại một bước, nghỉ ngơi và yêu thương bản thân, bạn sẽ có đủ sức mạnh để tiếp tục đồng hành cùng con. Vì nuôi con không phải là hành trình đơn độc – đó là hành trình của tình yêu và sự kết nối.
Làm ba mẹ là hành trình dài cần rất nhiều tình yêu và sức mạnh nội tâm. Khi bạn học cách chăm sóc chính mình, bạn sẽ trở thành phiên bản tốt hơn cho con. Đừng ngại nghỉ ngơi khi kiệt sức – bởi yêu con cũng là biết yêu chính mình trước tiên, ba mẹ nhé!
