Cúng giao thừa là một trong những phong tục tập quán lâu đời của người Việt trong dịp tết Nguyên Đán hàng năm. Nghi lễ này dùng để tạ ơn trời đất, tổ tiên đã ban phước trong năm cũ và cầu chúc cho một năm mới bình an, hạnh phúc, tài lộc dồi dào.
Lễ cúng giao thừa (hay còn gọi là lễ Trừ Tịch) được cử hành vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới (kết thúc ngày 30 và bước sang ngày mùng 1 tết Nguyên Đán). Nghi thức dâng hương được tiến hành với ý nghĩa gạt bỏ các điều xấu, điều cũ để đón chào những điều tốt đẹp, hạnh phúc cho một năm mới vạn sự bình an. Không những thế, lễ Trừ Tịch còn được xem như nghi thức để đón rước ông bà tổ tiên về sum vầy cùng gia đình đón tết. Theo quan niệm của phong tục cổ truyền thì lễ cúng được thực hiện ở cả trong nhà và ngoài trời. Với mâm lễ cúng cùng lòng thành khẩn tiễn của gia chủ tiễn thần lĩnh cai quản của năm cũ và đón vị thần mới về cai quản và độ trì cho gia đình.
Những lưu ý khi cúng giao thừa
Mâm cúng cần chuẩn bị tươm tất: Từ xưa đến nay làm mâm cúng giao thừa chủ yếu là thành tâm không cần phải đầy đủ như yêu cầu. Nhưng không phải vì thế mà được phép sơ sài. Tùy phong tục từng vùng miền và địa phương sẽ có mâm cỗ cúng khác nhau nhưng trên cơ bản bạn cần có hương, đèn, trà rượu, muối gạo, hoa quả, xôi…
Theo quan niệm của người Hoa, đêm giao thừa phải có đầy đủ con cháu để rước ông bà về với gia đình ăn Tết. Nếu nhà không đầy đủ thể hiện một năm hạnh phúc không trọn vẹn.
Vào đêm cúng giao thừa, người trong gia đình cần hòa thuận, tránh tình trạng cãi vã, to tiếng, tránh tạo ra những tiếng động lớn, rơi vỡ. Bạn cũng không soi gương vào đêm giao thừa vì quan niệm người xưa cho rằng như vậy có thể nhìn thấy ma quỷ vào đêm đó khiến cả năm gặp điều không may.
Giao thừa là thời khắc linh thiêng của một gia đình, một dân tộc, đánh dấu một năm cũ trôi qua và chào đón năm mới thuận lợi, nhiều niềm vui hơn thế nên cúng giao thừa luôn được người Việt chuẩn bị kỹ lưỡng từ mâm cỗ, nghi lễ, văn khấn và những điều không nên trong đêm giao thừa.
Cúng giao thừa cần những gì ?
Với hai nghi thức cúng giao thừa trong nhà và ngoài trời nên cũng có hai phần chuẩn bị khác nhau. Để chuẩn bị cho mâm lễ cúng đêm giao thừa bao gồm: ngũ quả, vàng hương, đèn nến, cau trầu, muối, gạo, trà, rượu, mâm lễ mặt, gà trống luộc, bánh chưng,… Mọi nghi thức và mâm cỗ đều được chuẩn bị thực hiện với tấm lòng thành của gia chủ.
Tùy theo từng vùng miền mà có các loại đồ cúng giao thừa được chuẩn bị sẽ khác nhau.
- Miền Bắc: mâm cỗ thường tính theo bát, dĩa gồm 4 bát, 4 dĩa, nếu cổ lớn thì 6 bát, 6 dĩa hoặc 8 bát, 8 dĩa. Các bát này thường có móng giò hầm măng lưỡi lợn, miến lòng gà, mọc. Dĩa thường là xôi, bánh chưng, thịt luộc, thịt đông, giò lụa, giò xào, nộm và dưa hành muối. Có nhà cũng cúng gà, gà thường là thịt gà trống thiến.
- Miền Trung: trên mâm cúng của người miền Trung có bánh chưng, bánh tét, dưa món, chả lụa Huế, thịt đông, gà bóp rau răm, chả Huế, thịt heo luộc, giá nua, bát ninh măng khô, miến Huế, cá chiên hay chả ram mâm cỗ người miền Trung có đầy đủ các món ăn.
- Miền Nam: ở đây mâm cúng thường đơn giản hơn chỉ có hương thắp, hoa, đèn, bánh mứt, trái cây, trà,… Nhưng nếu là mâm mặn đầy đủ sẽ có thịt heo luộc, gà luộc, xôi, bánh chưng, chè…
Ý nghĩa đêm cúng giao thừa trong tâm linh của người Việt Nam
Cúng giao thừa thường thực hiện vào đúng thời khắc chuyển từ năm cũ sang năm mới trong đêm 30 Tết. Phong tục này còn có tên gọi là lễ trừ tịch, có tên gọi này là vì theo quan niệm và niềm tin của người xưa rằng hàng năm đều có một vị thần Hành Khiển trông coi việc nhân gian sẽ bàn giao công việc lại cho vị thần mới cho nên chúng ta làm lễ tiễn người cũ, đón người mới.
Ngoài ra, trong quá trình chuyển giao công việc các vị thần có mang theo quân lính của mình nên đây cũng chính là lúc trừ tà đuổi quỷ hiệu quả nhất. Vì vậy, cúng giao thừa còn được coi là lễ đuổi ma quỷ. Không chỉ vậy, cúng giao thừa còn là để rước ông bà tổ tiên của chúng ta về chơi lễ Tết, nhìn con cháu sum vầy vui vẻ bên gia đình.
Giao thừa là thời khắc thiêng liêng, đánh dấu một năm cũ trôi qua và chào đón năm mới thuận lợi, nhiều niềm vui hơn nên việc thực hiện cúng giao thừa luôn được người Việt chú trọng. Vì thế, mọi thứ được chuẩn bị tươm tất, kĩ lưỡng để chào đón một năm đầy khởi sắc. Mừng Xuân mới đã về, Mẹ và Con chúc bạn và gia đình đón một mùa xuân mới an khang, thịnh vượng nhé!
