Có nên cho trẻ đi chân đất?

Cẩn thận bàn chân bẹt

Tật bàn chân bẹt (Flatfoot) đã được y học biết từ rất lâu. Tật này có vòm bàn chân thấp hơn bình thường. Vì thế khi đứng, cạnh trong của bàn chân sẽ bè ra và toàn bộ gan bàn chân sẽ áp sát mặt đất thay vì chỉ một phần bàn chân như những người khác.

Khi bị bàn chân bẹt, trẻ sẽ hay bị té khi chạy nhảy, không thể chạy nhanh như các bạn dù thể chất không thua kém. Nhiều bà mẹ than phiền con hay bị đau chân và bên trong bàn chân có mấy cục u gồ lên. Trong tất cả những trường hợp ấy, khi cho bé đứng thẳng đều thấy hiện tượng bàn chân bẹt.

Bạn sẽ đặt ngay câu hỏi: Ơ, nhưng nãy giờ đang đề cập đến chuyện cho bé đi giày hay đi chân đất cơ mà. Chuyện chân đất hay giày thì có liên quan gì đến “bàn chân bẹt” mà lại… đá sang đề tài mới nhanh như thế?

Kỳ thực, câu trả lời cho bạn là: Chuyện trẻ đi chân đất liên quan đến tật bàn chân bẹt rất nhiều. Khi không được cho mang giày phù hợp, ngay từ nhỏ đã để bé đi chân đất quá nhiều thì đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến bàn chân bẹt.

Bình thường bàn chân chúng ta khi đứng có hình vòm. Đưa bàn chân lên ngắm thử, bạn sẽ thấy má trong bàn chân con lên thành vòng cung. Nói một cách dễ hình dung hơn là khi chúng ta đứng, phía bên trong bàn chân có thể đút được ngón tay từ phía trong bàn chân đi xuống dưới bàn chân.

Bàn chân có hình vòm như thế này để làm gì? Tạo hóa “cấu tạo” bàn chân theo dạng vòm nhằm giúp chúng ta đi lại nhẹ nhàng, giảm phản lực từ đất dội lên khi đặt chân xuống đất. Thế nhưng, khi chẳng may bị tật bàn chân bẹt từ quá sớm thì trẻ sẽ không có được “thế đứng” vững chãi này. Vòm ngang bàn chân sẽ bị xẹp do gân cơ mác dài yếu, không tạo nổi vòm ngang bàn chân. Nếu bàn chân đạp lên cát sẽ thấy toàn bộ bàn chân in lên cát, không có chỗ khuyết.

Bị chứng bàn chân bẹt, mỗi khi chạy nhảy, trẻ dễ té vì bàn chân mất sự linh động lúc chạm đất, vì gót vẹo ngoài nên cổ chân và các khớp cổ bàn chân bị ảnh hưởng làm lực tác động không đều, khiến thoái hóa khớp sớm hơn. Điều quan trọng nữa là với tật này, chỉ cần đến độ tuổi trung niên, người bị bàn chân bẹt sẽ thường xuyên cảm thấy đau chân, đau thắt lưng, dần dần là đau toàn vùng cột sống do “lệch thế”.

Quay trở lại chuyện bàn chân bẹt liên quan thế nào đến đi chân trần. Hãy thử để ý, ở các nước phương Tây, nơi tỷ lệ bị bàn chân bẹt ít hơn Việt Nam nhiều, trẻ em và người lớn ngay cả ở trong nhà cũng mang các loại dép lê chứ không đi chân trần. Điều này chính là để tránh thường xuyên “nện” chân trực tiếp xuống mặt đất, dần gây nên tật bàn chân bẹt. Trong khi đó, ở Việt Nam, thói quen cho trẻ đi chân đất rất phổ biến. Trừ khi ra đường, còn lại trong nhà hầu hết trẻ đều cứ thế “chân trần”. Ngay cả chuyện chọn giày cho bé như thế nào cũng thường ít được chú trọng, cho rằng trẻ con mau lớn, giày mau chật nên không cần mua những đôi tốt (thiết kế mặt đế thông minh, phù hợp nâng đỡ bàn chân trẻ) mà mua đại những đôi giá rẻ, miễn sao con mang vừa là đã “ổn” rồi.

Chọn giày cho trẻ thế nào?

Mẹ cần biết!

Vòm chân giúp trẻ phân phối hợp lý lực đè ép của trọng lượng cơ thể qua bàn chân. Có thể xem nó như bộ nhún giảm lực của bàn chân. Các vòm cần phải mạnh mẽ cũng như linh hoạt để thích ứng với các bề mặt khác nhau cũng như các tư thế di chuyển khác nhau của cơ thể.

Khi mói sinh ra, bàn chân trẻ có thể không có cấu trúc hình vòm. Trẻ vẫn chạy nhảy đi lại bình thường. Cùng với những bước đi của trẻ mà các hệ thống trục và vòm bàn chân sẽ dần dần hoàn thiện cho đến tuổi trưởng thành. Tuy nhiên, do nhiều tác động, trong đó có chuyện mất đi sự hỗ trợ của giày dép (đi chân trần quá nhiều), một số người không tự thích nghị được thì sẽ phát triển thành tật bàn chân bẹt ở tuổi trưởng thành cùng với những biến chứng của nó.

Có nhiều trẻ bị bàn chân bẹt không?

Khoảng 10-40% trẻ bị bàn chân bẹt. Tỷ lệ này cao nhất ở trẻ từ 3-5 tuổi. Nếu được điều trị bằng cách cho trẻ mang giày dép phù hợp, tỷ lệ này sẽ giảm dần khi đến tuổi trưởng thành.