Nhiều ba mẹ không biết rằng những nếp đen ở cổ của trẻ và thậm chí ở người trưởng thành không đơn giản là do thiếu vệ sinh. Đó còn có thể là bệnh gai đen, dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm. Cùng tìm hiểu với Tạp chí Mẹ và Con nhé!

Bệnh gai đen là gì?

Trước tiên cần phải xác định rằng bệnh gai đen (Acanthosis nigricans) không phải là một bệnh mà là biểu hiện trên da của một tình trạng tiềm ẩn. Nó thường phát triển ở các nếp gấp trên da, chẳng hạn như sau cổ, nách và bẹn với đường viền không rõ ràng. Gai đen thường liên quan đến bệnh tiểu đường và kháng insulin, nhưng một số ít trường hợp có thể là dấu hiệu của bệnh ác tính.

Bệnh gai đen cũng có thể xảy ra với các rối loạn nội tiết tố hoặc khi sử dụng một số loại thuốc như glucocorticoid toàn thân và thuốc tránh thai. Do đó, khi ba mẹ thấy một số dấu hiệu của bệnh gai đen ở bé hoặc người nhà, cần phải quan tâm nhiều hơn và có biện pháp kiểm tra kịp thời.

Ai thường có bệnh gai đen?

Bệnh gai đen thường xảy ra ở những người dưới 40 tuổi và có liên quan đến bệnh béo phì, suy giáp, bệnh buồng trứng đa nang, bệnh tiểu đường kháng insulin, bệnh suy tuyến thượng thận thứ phát Cushing và suy tuyến thượng thận Addison.

Tình trạng này cũng liên quan đến các bệnh hiếm gặp như ung thư tuyến tùng, phì đại buồng trứng, u hoàng thể mô đệm, u nang bì buồng trứng, hội chứng Prader-Willi, bệnh leprechaunism, bệnh đái tháo đường teo mỡ, hội chứng tăng sản tuyến tùng và hội chứng Alstrom.

Trong dân số Hoa Kỳ, bệnh gai đen phổ biến hơn ở người Mỹ bản địa, người Mỹ gốc Phi và người gốc Tây Ban Nha khi so sánh với người da trắng hoặc người gốc Á.

Nguyên nhân gây bệnh gai đen

Có nhiều yếu tố liên quan đến sự phát triển của bệnh gai đen. Cụ thể như.

Bệnh gai đen gia đình: có thể phát sinh do tình trạng trội nhiễm sắc thể thường, xuất hiện khi mới sinh hoặc trong thời thơ ấu. Bệnh xảy ra do đột biến ở thụ thể yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi 3 (FGFR3).

Bệnh gai đen liên quan đến béo phì: Béo phì là một trong những tình trạng phổ biến nhất liên quan đến bệnh gai đen. Tổn thương thường phổ biến ở tuổi trưởng thành nhưng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Do đó, nếu quản lý tốt bệnh tiểu đường, gai đen có thể không còn nữa.

Tác dụng phụ của thuốc: Nhiều loại thuốc có liên quan đến bệnh gai đen. Chúng bao gồm việc sử dụng axit nicotinic, glucocorticoid toàn thân, diethylstilbestrol, thuốc tránh thai kết hợp, liệu pháp hormone tăng trưởng, estrogen, thuốc ức chế protease, niacin và insulin tiêm. Sau khi dừng thuốc gây bệnh, bệnh gai đen thường khỏi.

Bệnh gai đen liên quan đến rối loạn chức năng nội tiết: Khởi phát âm thầm hơn, ít lan rộng hơn và bệnh nhân thường là người béo phì. Hội chứng kháng insulin có thể được chia thành hội chứng loại A (HAIR-AN) và loại B. Các hội chứng loại A có biểu hiện tăng androgen máu, kháng insulin và bệnh gai đen. Hội chứng loại B thường xảy ra ở những phụ nữ mắc bệnh tiểu đường không kiểm soát được, cường androgen buồng trứng hoặc các bệnh tự miễn dịch như SLE, hội chứng Sjogren hoặc xơ cứng bì. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) có liên quan đến bệnh gai đen.

Bệnh gai đen đầu chi: Đề cập đến một biến thể của bệnh gai đen nhưng giới hạn ở khuỷu tay, đầu gối, đốt ngón tay và mặt lưng của bàn chân. Nó phổ biến ở những người có làn da sẫm màu.

Hội chứng gai đen ác tính: Bệnh có liên quan đến ung thư biểu mô tuyến đường tiêu hóa và ung thư cơ quan sinh dục tiết niệu như tuyến tiền liệt, vú và buồng trứng. Ung thư phổi và ung thư hạch hiếm khi liên quan đến bệnh gai đen. Bệnh gai đen ác tính có thể xảy ra trước, đi kèm hoặc theo sau sự khởi phát của ung thư. Bệnh gai đen liên quan đến bệnh ác tính thường khởi phát nhanh chóng và đi kèm với các nốt sần trên da, dày sừng tiết bã hoặc lòng bàn tay có gân.

Bệnh gai đen tự miễn dịch: Có liên quan đến các rối loạn tự miễn dịch như SLE, hội chứng Sjogren, xơ cứng bì hoặc viêm tuyến giáp Hashimoto.

Bệnh gai đen một bên: Còn được gọi là bệnh gai đen nevoid. Bệnh rất hiếm và được di truyền theo kiểu thống trị nhiễm sắc thể thường. Tổn thương xảy ra đơn phương. Các tổn thương xuất hiện ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ hoặc trưởng thành.

Cách chẩn đoán bệnh

Bệnh gai đen được chẩn đoán lâm sàng và xác nhận bằng sinh thiết da. Các bác sĩ có thể chỉ định bạn xét nghiệm máu, nội soi hoặc chụp X-quang để loại trừ bệnh tiểu đường hoặc ung thư.

Khi sinh thiết, kết quả có thể cho thấy tăng sừng hóa, thâm nhiễm bạch cầu, nếp gấp biểu bì và tăng sinh tế bào hắc tố. Chủ yếu là để các chuyên gia y tế tập trung vào việc loại trừ bệnh ác tính. Bởi phần lớn các trường hợp có liên quan đến tình trạng kháng insulin và/hoặc béo phì, nên cần sàng lọc bệnh tiểu đường và đo huyết sắc tố glycosyl hóa.

Cách điều trị và quản lý bệnh gai đen

Acanthosis nigricans không thể điều trị được. Nó có thể mất dần theo thời gian bằng cách điều trị nguyên nhân gây ra tình trạng này. Cụ thể như:

Nếu bệnh gai đen có liên quan đến tình trạng rối loạn đường huyết. Bác sĩ sẽ có biện pháp kiểm soát lượng đường trong máu thông qua tập thể dục, chế độ ăn uống và thường sẽ cải thiện các triệu chứng. Kem làm mờ tại chỗ có thể làm sáng da trong những trường hợp ít nghiêm trọng hơn. Bệnh gai đen ác tính có thể khỏi nếu khối u gây bệnh được loại bỏ thành công.
Mục tiêu của điều trị là chữa khỏi căn bệnh tiềm ẩn. Ở phần lớn bệnh nhân, việc điều trị chỉ được thực hiện vì lý do thẩm mỹ. Ở một số bệnh nhân, giảm cân và điều chỉnh tình trạng kháng insulin làm giảm gánh nặng của các tổn thương tăng sừng. Bệnh gai đen liên quan đến tình trạng kháng insulin có thể được điều trị bằng các loại thuốc như metformin và rosiglitazone, là những chất gây nhạy cảm với insulin.
Tất cả các chất kích thích và thuốc nên được ngưng sử dụng, nếu bệnh gai đen đến từ nguyên nhân tác dụng phụ của thuốc.
Bên cạnh đó, các bác sĩ da liễu có thể kê toa thuốc tiêu sừng, chẳng hạn như retinoid tại chỗ, các chất tương tự vitamin D tại chỗ…
Các phương pháp điều trị thẩm mỹ cũng có thể được thử bao gồm sử dụng laser alexandrite, mài da và lột da bằng hóa chất. Phẫu thuật cắt bỏ là phương pháp điều trị chính cho các tổn thương ác tính.

Kết luận

Bệnh gai đen là một rối loạn da phổ biến, nhưng khi nó xuất hiện, việc chẩn đoán thường khó khăn. Tình trạng này có thể lành tính hoặc ác tính, và do đó cần phải có phương pháp tiếp cận chuyên nghiệp để chẩn đoán kịp thời.

Với những thông tin được chúng tôi cung cấp ở trên, bạn nên nhớ rằng bệnh gai đen không phải là rối loạn da nguyên phát mà thường là do bệnh lý nền. Trong nhiều trường hợp lành tính, chỉ cần thay đổi chế độ ăn uống, giảm cân là có thể khỏi bệnh.

Theo National Library of Medicine