Não úng thủy trẻ sơ sinh là một dị tật của ống thần kinh, đa phần do bẩm sinh. Khi không được chẩn đoán và có biện pháp can thiệp sớm, bệnh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống sau này của trẻ.
Não úng thủy là gì ?
Não úng thủy (Hydrocephalus) là bệnh lý của hệ thần kinh trung ương. Đây là kết quả của sự gián đoạn và mất cân bằng giữa sự hình thành, lưu thông dòng chảy hay hấp thu dịch não – tủy. Có thể nói đó là tình trạng tích tụ dịch não tủy trong não thất quá nhiều do rối loạn các quá trình sản xuất, lưu thông và hấp thụ.
Bình thường hộp sọ có hệ thống những bể chứa dịch – não thất. Chất dịch lưu thông từ trên não xuống thắt lưng và tự tiết ra rồi hấp thu lại.
Dịch não tủy là chất lỏng trong suốt bao quanh não và tủy sống. Vai trò của dịch não tủy là cung cấp dưỡng chất cho não, bảo vệ hệ thần kinh trung ương trước những sang chấn cơ học và điều chỉnh thay đổi áp suất trong não.
Não úng thủy là tình trạng các não thất to hơn bình thường. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do tăng tiết nhiều hoặc do hấp thụ ít hoặc do tắc nghẽn lưu thông trong chất dịch. Sự dư thừa này làm cho phần đầu của trẻ ngày càng to dần, gây tổn thương nhu mô não.
Não úng thủy trẻ sơ sinh có thể phát triển từ từ hoặc rất nhanh. Bệnh có thể bẩm sinh hoặc do di chứng của viêm màng não hoặc xuất huyết não.
Dấu hiệu bệnh não úng thủy ở trẻ sơ sinh
- Kích thước vòng đầu lớn bất thường: Cách đo vòng đầu tương tự trẻ sơ sinh.
- Đau đầu, buồn nôn và nôn.
- Mắt bị mờ hoặc nhìn đôi.
- Rối loạn thăng bằng.
- Dễ bị kích thích, buồn ngủ; đi bộ hay nói chuyện chậm chạp.
- Không thể tập trung.
- Co giật
- Chán ăn
- Bệnh não úng thủy trẻ sơ sinh thường làm mất chức năng vận động và cảm giác
- Trẻ lớn có thể khó tỉnh táo hoặc khó thức dậy.
Chẩn đoán bệnh não úng thủy trẻ sơ sinh
Để chẩn đoán não úng thủy trẻ sơ sinh, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhi tiến hành:
- Kiểm tra sức khỏe: Bệnh nhi được đo chu vi vòng đầu thai nhi, đồng thời kiểm tra có sự tăng trưởng bất thường hay không. Mắt của trẻ cũng được kiểm tra nhằm xác định xem có bị nhìn lệch xuống hay không.
- Siêu âm: Các sóng siêu âm tạo thành hình ảnh của não để bác sĩ quan sát dịch não thủy có tích tụ hay không.
- Chụp CT: Phương pháp chẩn đoán này dùng nhiều hình ảnh X-quang để tạo ra hình ảnh ba chiều của não. Kết quả giúp phát hiện vị trí sưng. Tuy nhiên, chụp CT mất khoảng 20 phút và yêu cầu bệnh nhi phải nằm yên. Vì thế, bác sĩ có thể cho bệnh nhi uống thuốc an thần trước khi chụp.
- Chụp MRI: Phương pháp chẩn đoán này sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh ba chiều của não. Kết quả sẽ cho thấy mọi bộ phận trong não. Quá trình chụp MRI có thể mất đến một giờ tùy thuộc vào loại thiết bị.
Biến chứng của não úng thủy trẻ sơ sinh
Nếu không có biện pháp can thiệp sớm trường hợp não úng thủy trẻ sơ sinh để giảm áp lực lên não, bệnh sẽ gây tổn thương trực tiếp tới hệ thần kinh trung ương, từ đó để lại nhiều di chứng trầm trọng như viêm màng não mủ, điếc, mù, liệt, chậm phát triển tâm thần – vận động và động kinh.
Tin mừng là não úng thủy trẻ sơ sinh giờ đây đã có thể được phát hiện ngay khi thai nhi còn trong bụng mẹ. Với sự trợ giúp của phương pháp siêu âm và sau khi trẻ ra đời siêu âm não là phương tiện rất hữu hiệu để tầm soát bệnh lý này cho con yêu.
Bệnh não úng thủy có chữa được không ?
Phương pháp điều trị duy nhất cho tình trạng não úng thủy trẻ sơ sinh là phẫu thuật. Hiện chưa có thuốc nào có thể điều trị dứt điểm căn bệnh này. Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định các loại phẫu thuật như:
- Phẫu thuật cấy ống shunt: Phương pháp điều trị này rất phổ biến trong việc điều trị tràn dịch màng não cho trẻ sơ sinh bị. Bác sĩ sẽ sử dụng một chiếc ống dài tương tự ống thông. Dụng cụ này được làm từ silicon, đặt vào bên trong não thất nơi dịch não tủy tích tụ. Ống thông chuyển hướng dịch não tủy ra khỏi não bộ. Ngoài ra, bác sĩ còn gắn một chiếc van tại một điểm gần não thất. Thiết bị này có khả năng điều khiển dòng chảy và áp lực của dịch não tủy thoát ra khỏi não thất. Hơn nữa, van còn có tác dụng ngăn ngừa dòng chảy ngược của dịch não tủy vào não thất khi bệnh nhi thay đổi vị trí.
- Nội soi phá sàn não thất 3: Bác sĩ rạch một đường mổ tại não thất rồi chèn máy dò để nhìn bên trong hệ thống não thất. Điều này cho phép bác sĩ tạo ra một con đường mới cho dòng chảy dịch não tủy. Ưu điểm của phương pháp này ít gây đau đớn nhưng ít hiệu quả với trẻ sơ sinh.
Bị não úng thủy sống được bao lâu ?
Các biến chứng của não úng thủy trẻ sơ sinh rất nguy hiểm. Dù vậy, nếu phát hiện sớm và điều trị bằng các phương pháp phù hợp, tình trạng bệnh nhi sẽ khả quan hơn rất nhiều.
Quan niệm trước đây cho rằng não úng thủy là căn bệnh khó thể chữa lành. Tuy nhiên, thực tế, khi điều trị trên nhiều bệnh nhân nhận thấy rằng nhiều trường hợp bệnh nhi có thể được chữa lành. Các bé có thể đến trường, học tập và sinh hoạt như những bạn bè đồng trang lứa.
Điều quan trọng là các bậc phụ huynh cần quan sát kỹ những biểu hiện của trẻ mỗi ngày để nhận biết sớm nhất dấu hiệu não úng thủy trẻ sơ sinh. Với trường hợp trẻ đã bị não úng thủy, để tăng tiên lượng sống, ba mẹ nên đưa con đi khám và chữa trị càng sớm càng tốt nhé!
