Mẹ&Con – Chèn muỗng đũa hay vắt chanh vào miệng một người đang co giật là những cách sơ cấp cứu sai lầm theo quan niệm dân gian, có thể gây nguy hiểm cho người bệnh.
Không cho bất cứ gì vào miệng
Vừa qua, việc một cháu bé khi xem trận bóng đá giữa Nam Định và Hoàng Anh Gia Lai (trên sân Thiên Trường) bị co giật, cắn lưỡi, một cảnh sát cơ động đã cấp cứu bằng cách cho ngón tay vào miệng bé đã làm dấy lên nhiều tranh cãi về vấn đề sơ cấp cứu như thế nào để an toàn cho người bị nạn. Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) từng ghi nhận những trường hợp bệnh nhi sốt co giật dẫn đến viêm phổi cấp, toàn bộ cơ thể tím tái, do người nhà đã vắt chanh vào miệng trẻ hoặc cho trẻ cắn muỗng đũa để không… cắn lưỡi.
Một trường hợp khác, bé T.N.T (4 tuổi, ngụ Đồng Nai) vào Bệnh viện Nhi đồng 1 trong tình trạng viêm phổi cấp, phải thở bằng máy. Sau khi chụp CT, các bác sĩ phát hiện bệnh nhi bị hóc dị vật ở họng là chiếc răng. Người nhà cho hay có đưa đầu đũa vào miệng để trẻ khi lên cơn co giật không bị cắn lưỡi. Trong lúc cố gắng đưa đầu đũa vào miệng trẻ thì đã làm răng đứa bé bị gãy.
Theo ghi nhận tại Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, trung bình mỗi ngày có hơn 400 trẻ đến khám do sốt cao, co giật. Trong đó, nhiều trường hợp suy hô hấp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, mà nguyên nhân là do người nhà xử trí không đúng cách. Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Minh Tiến, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, co giật không gây tử vong mà nguyên nhân gây tử vong là do đàm nhớt tiết ra gây tắc nghẽn đường thở; nhiều trường hợp bệnh trạng nặng do xử lý sai.
“Việc cho bất cứ vật gì (muỗng, đũa, ngón tay…) vào miệng người đang lên cơn co giật là vô cùng nguy hiểm, vô tình làm tình trạng bệnh trở nặng hơn vì có thể gây nguy cơ ngạt, tắc nghẽn đường thở, hóc dị vật”, bác sĩ Đinh Tấn Phương, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nhi đồng 1, nói.
Bệnh nhân co giật không thể cắn lưỡi
Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Thanh Hiển, Trưởng khoa T3, Bệnh viện Tâm thần TP.HCM, cơn co giật sẽ trải qua 4 giai đoạn: co cứng, co giật, ngưng thở, hôn mê. Quan trọng nhất là sau giai đoạn co giật, bệnh nhân có tự thở được hay không; rất hiếm trường hợp ngưng thở, khi đó mới cần can thiệp (hô hấp nhân tạo). Khi bệnh nhân đang trong cơn co giật, việc can thiệp chẳng những không giúp ích gì mà có khi còn gây hại.
“Khi thấy một người bị co giật, thái độ xử trí đúng nhất là… quan sát và không can thiệp. Cơn co giật sẽ tự hết sau 30 giây đến 1 phút. Bình thường lưỡi nằm gọn trong cung răng. Khi co giật, có thể chỉ làm xây xát nhẹ phần rìa lưỡi và mặt trong mà thôi. Các xây xát này sẽ tự khỏi sau vài ngày. Bệnh nhân lên cơn co giật không thể cắn đứt lưỡi”, bác sĩ Hiển giải thích.
Theo bác sĩ Đinh Tấn Phương, thông thường, các cơn co giật, động kinh diễn ra rất nhanh. Do vậy phụ huynh nên bình tĩnh theo dõi cơn co giật của trẻ. Nếu cơn động kinh co giật kéo dài hơn 5 phút thì cần cho trẻ đi khám sớm.
Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến hướng dẫn: Khi trẻ lên cơn co giật, phụ huynh cần bình tĩnh, nới lỏng quần áo, khăn choàng, cho trẻ nằm ở nơi thông thoáng… để trẻ dễ thở. Đặt trẻ nằm nghiêng để tất cả đàm nhớt tiết ra ngoài hết, cũng như chùi nhanh đàm nhớt của trẻ, để không bị tắc nghẽn đường thở. Nếu trẻ đang có thức ăn trong miệng thì nên móc ra, không cho ăn uống bất kỳ thứ gì khi trẻ đang bị cơn. Cách xử trí này áp dụng tương tự đối với người lớn.
Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Thanh Hiển lưu ý những điều không nên làm trong sơ cấp cứu một người bị co giật:
- Vắt chanh vào miệng: gây nguy hiểm vì có thể làm bệnh nhân hít nước chanh hay hột chanh vào phổi.
- Tì đè bệnh nhân trong lúc co giật: không làm hạn chế co giật mà có thể làm bệnh nhân bị sai khớp.
- Cố đút vật gì đó vào giữa hai hàm răng: cố chèn đút vật gì vào miệng bệnh nhân trong lúc hai hàm răng bệnh nhân đang cắn chặt có thể làm gãy răng hay làm tụt răng (với răng giả) vào trong. Việc cố chèn trong lúc hai hàm răng đang nghiến chặt cũng có thể làm sai khớp thái dương, hàm. Đưa ngón tay của mình vào cho bệnh nhân cắn vừa gây nguy hiểm cho bệnh nhân, vừa gây nguy hiểm cho chính mình.
- Đặc biệt, không di chuyển bệnh nhân trong lúc đang co giật.
Theo Thanh Niên
